حسین صفرزاده - دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه زراعت، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ورامین-پیشوا، تهران،
حمیدرضا توحیدی مقدم - استادیار، گروه زراعت، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ورامین-پیشوا، تهران
فرشاد قوشچی - دانشیار، گروه زراعت، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ورامین-پیشوا، تهران

به منظور بررسی نقش قارچ مایکوریزا در کاهش خسارت آرسنیک، آزمایشی در ورامین به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار سطح آرسنیک (صفر، ۴۰، ۸۰ و ۱۲۰ میلی گرم بر کیلوگرم خاک) و دو سطح میکوریز شامل (بدون کاربرد مایکوریزا و کاربرد مایکوریزا) در ۳ تکرار بر روی گیاه گندم در سال ۱۳۹۷ انجام شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که برهمکنش کاربرد آرسنیک و مایکوریزا در تمامی صفات مورد بررسی معنی دار گردید. افزایش غلظت آرسنیک سبب کاهش شاخص سطح برگ، کلروفیل کل، وزن هزار دانه و وزن خشک هر بوته گردید در حالی که سبب افزایش محتوای پرولین برگ، میزان فعالیت آنزیم سوپراکسید دیسموتاز و کاتالاز در اندام هوایی گیاه شد. کاربرد مایکوریزا در سطوح مختلف آرسنیک سبب کاهش صدمات ناشی از آن شد به طوری که منجر به افزایش اجزاء عملکرد و کاهش محتوای پرولین، فعالیت آنزیم سوپر اکسید دیسموتاز و کاتالاز در اندام هوایی گیاه گردید. بیشترین میزان شاخص سطح برگ (۸۸/۶)، کلروفیل کل (۸۹/۱ میلی گرم بر گرم وزن تر)، وزن هزار دانه (۳/۴۲ گرم) و وزن خشک تک بوته (۵/۳۱ گرم) در تیمار بدون آرسنیک و کاربرد مایکوریزا و بیشترین میزان مالون دی آلدئید (۷۷/۱۳ میکرومول بر گرم وزن تازه)، پرولین (۰۶/۴ میلی گرم بر گرم بافت تازه برگ) سوپر اکسید دیسموتاز ، کاتالاز و پر اکسیداز به ترتیب با ۲/۵۱۰، ۲/۱۸۲ و ۱۸/۱۴ واحد فعالیت، در تیمار غلظت ۱۲۰ میلی گرم بر کیلو گرم + عدم کاربرد مایکوریزا مشاهده شد. به طور کلی نتایج این آزمایش نشان داد که کاربرد قارچ مایکوریزا می تواند نقش مثبتی در کاهش تنش آرسنیک داشته باشد.

آرسنیک, اجزاء عملکرد, فعالیت آنتی اکسیدانتی, گندم, عناصر سنگین