تاثیر محتوای رطوبتی خاک بر تولید رواناب و هدررفت خاک از شیارها در کرت های آزمایشی صحرایی در دامنه های با شیب مختلف

محتوای رطوبتی خاک، عامل فیزیکی مهمی در اغلب فرآیندها مانند نفوذپذیری و فرسایش خاک است. این مطالعه با هدف بررسی تاثیر محتوای رطوبتی خاک بر رواناب و کنده شدن خاک از شیارهادر دامنه های با خاک­های درشت دانه در منطقه نیمه­خشک انجام شد. برای این منظور جویچه­های کشت با طول ۶ متر در پنج کشتزار با شیب­های متفاوت (۱/۶، ۶/۱۰، ۸/۱۴، ۷/۲۰ و۱/ ۲۷ درصد) با چهار سطح رطوبتی شامل هواخشک (AD)، بین ظرفیت مزرعه و هواخشک (FC-AD)، ظرفیت مزرعه (FC) و رطوبت اشباع (SP) در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار احداث شدند. برای بررسی هدررفت خاک در دامنه­ها از جریانی با دبی ثابت ۲ لیتر بر دقیقه استفاده شد. خاک­ دامنه­ها دارای بافت درشت (با ۵۶ تا ۷۵ درصد شن) و سنگی (از ۲۲ تا ۵۷ درصد)، با ساختمان ضعیف و نفوذپذیری زیاد بودند. نتایج نشان داد که در دامنه های با شیب ۱/۶، ۸/۱۴ و ۷/۲۰ درصد با افزایش رطوبت خاک، هدررفت خاک کاهش می­یابد. بیش­ترین مقدار هدررفت خاک (گرم بر مترمربع در ثانیه) به­ترتیب در رطوبت­های FC-AD (۰۱/۰)، AD (۳۰۶/۰) و AD (۰۰۴۵/۰) مشاهده شد. با افزایش محتوای آب خاک، پیوستگی توده خاک افزایش یافت و بخش عمده رواناب به صورت زیرسطحی در شیارها جاری شد و در نتیجه رواناب سطحی و انتقال ذرات در شیارها کاهش یافت. این پژوهش نشان داد که در دامنه­های با بافت درشت­دانه با افزایش محتوای رطوبتی خاک، هدررفت خاک به­شدت کاهش می­یابد.

Keywords:

بافت خاک , رطوبت اشباع , ساختمان خاک , سنگریزه , نفوذپذیری خاک