طاها عشایری - استادیار گروه تاریخ و جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی (نویسنده مسئول)
طاهره جهان پرور - دانشجوی دکتری جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی و رسانه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی
مریم امین - دانشجوی دکتری جامعه شناسی گروه علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد علوم و تحقیقات تهران
مسلم سوری - دانشجوی دکتری جامعه شناسی سیاسی دانشگاه آزاد تهران

اینترنت به یکی از ابزارهای مهم ارتباط افراد در جهان امروز تبدیل شده است. دنیای همراه با اینترنت یا زیست جهان اینترنتی، ضمن اینکه دارای آثار اجتماعی (ارتباط گیری، افزایش مهارت اجتماعی، پیوند به دانش جهانی و استفاده از آن) و اقتصادی (سود، افزایش بازار مالی، کاهش بحران های مالی و دسترسی آسان به جهان اقتصاد) است، آثار منفی اجتماعی (بحران های فردی و خانوادگی) و فرهنگی (اخلاقی، هنجاری و رفتاری) نیز دارد. اعتیاد به اینترنت و تبدیل شدن اینترنت به اوقات فراغت و سبک زندگی زندگی افراد و خانواده را با مخاطرات اجتماعی ازجمله فروپاشی خانواده، اختلال های اجتماعی جنسی، کاهش آرامش اجتماعی و غلتیدن فرد در آنومی روبه رو می کند. هدف اصلی این پژوهش مطالعه اعتیاد به اینترنت در ایران با روش فراتحلیل است. جامعه آماری آن ۹۲ سند است که ۵۰ نمونه از آن با ارزیابی کیفیت، اعتبار و روایی آثار علمی به روش نمونه گیری غیراحتمالی هدفمند در بازه زمانی ۱۳۸۴۱۴۰۰ انتخاب شدند. نتایج نشان می دهد که عوامل زمینه ای (۰.۲۳۱)، عوامل فرهنگی (۰.۱۰۹)، عوامل خانوادگی (۰.۳۴۸)، ویژگی های اینترنت (۰.۲۴۰)، عوامل تربیتی (۰.۰۸۸)، الگوی اجتماعی (۰.۱۱۵)، سبک زندگی (۰.۱۸۶)، آنومی روانی (۰.۲۳۷)، اختلال روانی فردی (۰.۲۰۰)، تاب آوری (۰.۱۱۲)، آنومی هویتی (۰.۱۴۷) و سرمایه اجتماعی (۰.۲۸۶) با اعتیاد به اینترنت رابطه معناداری دارند و در کل ۰.۳۱۸ درصد از آن را تبیین کرده اند. آزمون Q نشان داد که میان مطالعات مذکور ناهمگنی (واریانس بین تحقیقات) وجود دارد و برای تعیین سوگیری انتشار و برآورد ناهمگنی بین پژوهش، از متغیرهای تعدیلگر (هویت قومی، نوع جامعه آماری) استفاده شد. نتایج نشان می دهد که گرایش به اعتیاد به اینترنت در بین گروه قومی فارس (۰٫۳۱ درصد) و گروه قومی مازندرانی (۰٫۲۳ درصد) بیشتر بوده و در بین گروهی قومی فارس و مازندران گرایش بیشتری به اینترنت وجود دارد. از حیث جامعه آماری، میزان اعتیاد به اینترنت در میان کاربران کافی نت (۰.۲۸)، دانشجویان (۰.۲۷) و دانش آموزان (۰٫۲۴) به ترتیب بیشتر بوده و شهروندان عمومی معمولا کمتر وقت خود را در فضای مجازی سپری می کنند.

آنومی هویتی, اعتیاد به اینترنت, خانواده, سرمایه اجتماعی, کاربران ایرانی