علیرضا نوبری - استادیار، دانشکده معارف و اندیشه اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
سید شهاب الدین یعقوبی هیق - دانشجوی دکتری، رشته معارف اسلامی، دانشکده معارف و اندیشه اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

یکی از تهدیدات بقای حکومت دینی، فعالیت مخفیانه جریان های نفوذی علیه آن است. شناخت روش های نفوذ و شیوه های مناسب برای مقابله با آن برای حفظ ثبات سیاسی اهمیت زیادی دارد. یکی از عملکردهای منافقان در قرآن، نفوذ سازمان یافته در جامعه ایمانی است. گرچه قرآن موضوع منافقان را در سوره های متعددی بیان کرده است؛ اما سوره منافقون به صورت جداگانه ای به این جریان اختصاص یافته است. بررسی این سوره نشان می دهد موضوع محوری آن مربوط به عملکردهای خاصی از سوی این جریان و راهبرد مقابله با آن است. این جریان با استفاده از رخنه در مناصب حکومتی و مراکز تصمیم گیری، سوءاستفاده از مشکلات اقتصادی و تلاش برای جهت دهی به افکار عمومی، سعی کرده است مردم را از حمایت رهبری دینی دور کند و در نهایت با کمک گرفتن از قدرت های خارجی، قدرت سیاسی را در مرکز حکومت دینی به دست آورد. عدم آگاهی کافی جامعه از ماهیت اصلی آن و همچنین دوری از معنویت زمینه را برای فعالیت این جریان فراهم می کند. آنچه تحلیل محتوای سوره نشان می دهد ۲۹ درصد جملات سوره به معرفی جریان نفوذ و ۷۱ درصد آن مربوط به راهبردهای مقابله با آن است. این راهبردها در دو سطح حاکمیت و مردم موردتوجه قرار گرفته است. شناسایی این جریان، کنار گذاشتن آنان از مراکز قدرت، توکل به خدا و جایگزینی عناصر راسخ و مومن از جمله راهبردهای حاکمیت است. از طرف دیگر بازسازی معنویت و آخرت گرایی و حمایت اقتصادی از اقشار آسیب پذیر از وظایف جامعه ایمانی در این شرایط است.

نفوذ, قرآن, حکومت, راهبرد, براندازی, منافقان