مصطفی نصیرزاده - qom university
فاطمه گلزاده - Rafsanjan University of Medical Sciences
محمد علی گل - علوم پزشکی قم

زمینه و هدف: مصرف دخانیات به عنوان یکی از عوامل اصلی ابتلاء و مرگ و میر در سراسر جهان می­باشد. آغاز مصرف دخانیات در دوران نوجوانی خطرات مخصوص به خود را دارد. این مطالعه با هدف تعیین وضعیت مصرف دخانیات و ارتباط آن با دود دست ­دوم، دسترسی و تبلیغات در نوجوانان شهر قم در سال ۱۳۹۸ اجرا گردید. مواد و روش­ها: مطالعه توصیفی حاضر در میان ۸۲۳ دانش­آموز مقطع اول و دوم متوسطه شهر قم انجام گردید. ابزار جمع آوری داده­ها پرسش­نامه پیمایش جهانی دخانیات در نوجوانان (Global youth tobacco survey; GYTS) و به صورت خودگزارش­دهی بود. نمونه­گیری به روش خوشه­ای تصادفی چند مرحله­ای انجام شد. تجزیه و تحلیل داده­ها با استفاده از آزمون مجذور کای انجام شد. یافته­ها: شیوع مصرف دخانیات ۱/۲۲ درصد (۱۷۷ نفر) بود. بالاترین میزان مواجهه با دود دست­ دوم مربوط به «مواجهه با دود دخانیات در فضای باز عمومی» به میزان ۹/۵۲ درصد (۴۳۰ نفر) بود. از بین کل مصرف کنندگان فعلی دخانیات، ۸/۶۴ درصد (۳۵ نفر)، از طریق فروشگاه و مغازه به دخانیات دسترسی داشتند. به طور کلی ۳/۳۴ درصد دانش­آموزان (۲۷۸ نفر) در فروشگاه­ها و خیابان تبلیغات دخانیات را مشاهده کرده بودند. آزمون مجذور کای، بین پایه تحصیلی، جنسیت، مقدار پول در اختیار در طی هفته، مواجهه با دود دست­ دوم، و مشاهده تبلیغات با مصرف دخانیات رابطه معنی­دار نشان داد (۰۵/۰>P). نتیجه­گیری: براساس نتایج پژوهش حاضر، اتخاذ و اجرای سیاست­ها و استراتژی­های کاهش مواجهه با دود دست ­دوم، کاهش دسترسی و مواجهه با هدف پیش­گیری از مصرف مواد دخانی در نوجوانان پیشنهاد می­گردد. واژه­های کلیدی: مصرف دخانیات، نوجوانان، دود دست دوم، قم

Tobacco use, Adolescents, Second-hand smoke, Qom  , مصرف دخانیات, نوجوانان, دود دست دوم, قم