عباسعلی سلطانی - دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران

تاثیر شناسایی و به کارگیری قاعده ­های نوی فقهی، در توانمند سازی بیش از پیش فقه شیعه، در جریان استنباط و تحلیل احکام فقهی و به تبع آن، در گسترش و تعالی فقه شیعه و نیز افزایش توان و کارآمدی آن در حوزه­ ی پاسخگویی به نیازها و مسائل نوین جامعه، انکار ناپذیر است. انصاف و عدالت، یکی از مدخل­ های مهم در ابواب متعدد دانش فقه است که شمار چشمگیری از احکام فقهی، به آن، مشروط و یا معطوف است و امروزه، در ادبیات فقه، از منظرهای مختلف درونی و بیرونی به آن نگریسته می ­شود و با رویکردهای متفاوت، درباره ­ی آن، سخن می­ رود؛ از این رو، نوشتار حاضر می­ کوشد، با هدف شناسائی قاعده­ ی انصاف که البته، ادبیات فقه شیعه با آن، آشنایی دیرین دارد و در لا به لای اندیشه­ ها و نوشته ­های فقهی فقیهان شیعه، جاری و مستور است، مبانی اثبات پذیری نگره ­ی قاعده نگاری انصاف را بیان دارد و نمونه­ هایی از کاربرد آن را در ادبیات فقه شیعه، نمایان سازد.

قاعده, قاعده ی فقهی, انصاف, قاعده ی انصاف