علی محمد قائمی نیا - دکتری بیابان زدایی، دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی، دانشگاه یزد

یکی از مناظر طبیعی که در حوزه­ های آبخیز مناطق خشک و بیابانی مشاهده می­شود، تجمع ماسه ­های روان در داخل و اطراف گیاهان است که به­ مرور زمان باعث شکل­ گیری توده­ هایی از ماسه می ­شود. در زبان عربی به این شکل از اراضی، «النبکه» گفته می ­شود که به معنای تپه کوچک و پشته است. این واژه از زبان عربی وارد زبان انگلیسی و نیز زبان فارسی شده و در غالب متون علمی در این دو زبان، برای بیان این شکل از اراضی، به­ ترتیب از واژه nebkha و نبکا استفاده می­ شود. با بررسی متون علمی مشخص شد که شیوه ­های نوشتاری دیگری مانند nabkha، nebka، nabka و nabkhah نیز برای این واژه وجود دارد که این امر با تصاویر استفاده شده برای نشان دادن این پدیده، حاکی از آن است که منظور همه نویسندگان بیان نبکا بوده است. این تفاوت­ ها در شیوه نوشتاری، باعث عدم دستیابی پژوهشگران به بیشترین تحقیقات صورت گرفته در مورد این پدیده می­ شود. علاوه ­بر این، عبارت ­هایی مانند coppice dune و phytogenic hillock نیز معادل با نبکا در متون یافت می­ شود. در این مقاله، استفاده از واژه نبکا در متون به عنوان یکی از شکل ­های اراضی بیابانی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان داد، به­ منظور دستیابی به اطلاعات جامع ­تر در هنگام بررسی این پدیده از جنبه­های مختلف مانند ژئومورفولوژی و اکولوژی، لازم است شیوه ­های مختلف نوشتاری و واژه­ های معادل آن جستجو شود.

النبکه, تپه های ماسه ای, ریشه شناسی, فرسایش بادی, واژه شناسی