فرناز عراقیه فراهانی
سعید محرمی پور
یعقوب فتحی پور

سن گندم،Eurygaster integriceps Puton ، حشره ای تک نسلی و یکی از مهم ترین آفات گندم و جو است. حشرات کامل این آفت برای گذران تابستان و زمستان، به مدت حدود نه ماه به کوهستان های مرتفع مهاجرت می کنند. بنابراین، برای تعیین ترکیبات ضدیخ در حشرات کامل زمستان گذران سن گندم، ماهانه از مرداد ۸۸ تا اردیبهشت ۸۹ حشرات کامل از پناهگاه های سن گندم واقع در ارتفاعات حدود ۲۰۰۰ متری از سطح دریا و همچنین از مزارع گندم منطقه کبودرآهنگ استان همدان جمع آوری شدند. ترکیبات شناسایی شده توسط دستگاه کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC)، به طور عمده شامل ترهالوز، گلیسرول، گلوکز، مایواینوزیتول، ریبیتول و سوربیتول بود. اما به نظر می رسد که ترهالوز و گلیسرول ترکیبات اصلی ضدیخ در این حشره را تشکیل می دهند. مقدار ترهالوز در شهریور ماه از ۳۶/۱ میکرومول بر هر گرم وزن تر به طور معنی داری به ۲۶/۸ میکرومول بر هر گرم وزن تر در آذر ماه افزایش یافت. گلیسرول با ۳۶/۲۲ میکرومول بر هر گرم وزن تر در بهمن ماه و گلوکز با ۹۷/۸ میکرومول بر هرگرم وزن تر در دی ماه دارای بیش ترین مقدار بودند. مجموع ترکیبات ضدیخ از ۲۸/۱۲ میکرومول بر هر گرم وزن تر در شهریور ماه به طور معنی داری به ۰۷/۴۴ میکرومول بر گرم وزن تر در بهمن ماه افزایش یافت. نتایج نشان می دهد که سن گندم قابلیت سنتز ترکیبات ضدیخ متنوعی را دارا می باشد.

سن گندم, Eurygaster integriceps, ترکیبات ضدیخ, ترهالوز, گلیسرول, دیاپوز