فاطمه جعفری صیادی - دانشجوی کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی، دانشکده مهندسی زراعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
مجتبی خوش روش - استادیار گروه مهندسی آب، دانشکده مهندسی زراعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

بهترین روش جلوگیری از آلودگی آب­های زیرزمینی، شناسایی منابع آلوده­کننده، مناطق آسیب­پذیر و اتخاذ سیاست­های مدیریتی مناسب است. هدف از این پژوهش، تهیه نقشه آسیب­پذیری در منطقه شهری و زمین­های شالیزاری شهرستان بابل و ارایه راهکارهای مدیریتی است. به این منظور آبخوان این شهرستان با کمک مدل دراستیک مورد ارزیابی قرار گرفت. پارامترهای مورد نیاز برای سامانه هیدرولوژیکی تهیه گردید و سپس به­منظور اعمال اثرات بافت شهری و زمین­های شالیزاری، برخی از پارامترهای مدل دراستیک اصلاح و همچنین وزن و رتبه­دهی به پارامترها، بر اساس شرایط حاکم بر منطقه تعدیل شد.با در نظر گرفتن ویژگی­های اصلی منطقه مورد مطالعه (بافت شهری و زمینهای شالیزاری) شاخص دراستیک محاسبه شد که درجه آسیب­پذیری آبخوان شهرستان بابل در محدوده ۱۲۷ تا ۱۷۴ قرار گرفت. وجود زمین­های شالیزاری در اطرف شهرستان و همچنین آزاد بودن آبخوان در مناطق شالیزاری، آسیب­پذیری آبخوان مناطق حاشیه­ای را افزایش داده است. بافت شهری، وجود چاه­های دفع فاضلاب شهری متعدد و نبود سامانه متمرکز جمع­آوری فاضلاب، شرایط را برای نشت مواد آلاینده به آبخوان فراهم کرده است و این موضوع باعث قرار گیری منطقه شهری به­عنوان منطقه­ای با آسیب­پذیری متوسط شده است. توصیه می­شود با به­کارگیری راهکارهای مدیریتی همچون سامانه متمرکز جمع­آوری فاضلاب و کاهش مصرف نهاده­های کشاورزی در زمین­های شالیزاری، از ادامه آسیب­رسانی به آبخوان شهرستان بابل جلوگیری شود.

آب زیرزمینی, آلودگی, شهری, شالیزار, نقشه آسیب پذیری