بهزاد امیری - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه خاکشناسی، دانشگاه زنجان
محمد امیر دلاور - دانشیار گروه خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان
پریسا علمداری - استادیار گروه خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان
آرمان نادری - دانشجوی دکتری، گروه خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان

توالی­های لس-پالئوسول منابع ارزشمندی در خصوص کسب اطلاعات مربوط به محیط و آب و هوای گذشته هستند، از طرفی مطالعه کانی­های رسی شاخص مناسبی برای بررسی تغییرات اقلیم در شرایط گذشته است. هدف از انجام این پژوهش مطالعه شاخص­های تکاملی و ویژگی­های کانی­شناسی به روش پراش پرتو ایکس و طیف­بینی مادون قرمز در یک توالی لس-پالئوسول در منطقه نکا استان مازندران است. برای این منظور پس از انتخاب یک مقطع از خاک­های دارای توالی لس-پالئوسول نمونه­هایخاکدست­خورده و دست­نخورده از ۱۳ لایه شناسایی شده، برای انجام آزمایش­هایفیزیکی، شیمیایی و کانی­شناسی جمع­آوری گردید. بر اساس نتایج مقطع مطالعه شده چهارمرحلهخاک­سازیراسپریکرده است. نتایجکانی­شناسینشانداددر پالئوسول­ها حضور کانی­های اسمکتیت، ورمی­کولیتو کانی­هایمختلطاسمکتیت-ایلیتبیان­گرشرایطمرطوب­ترومساعدترهوادیدگیدردورانبینیخچالی (اقلیم گرم­تر) است. حضوررس­هایاولیهوبدونتکامل درپوشش لسموید شرایطسردوخشکیخچالیاست. نتایج اندازه­گیری شکل­های مختلف آهن و منگنز نشان داد که در مراحل اولیه هوادیدگی و تکامل خاک آزادسازی آهن غیربلوری (فعال) از مقدار تشکیل آهن بلوری (پدوژنیک) در کانی­های خاک کمتر بوده و در نتیجه منجر به افزایش نسبتآهن غیربلوری نسبت به آهن بلوری شده است. با افزایش سن و درجه تکامل خاک، مقدار آهن پدوژنیک بیشتر شده و این نسبت کاهش یافته است. کانی­شناسی به­روش طیف­بینی مادون قرمز حضور کائولینیت را در افق­های قدیمی تائید کرد.

لس-پالئوسول, آهن پدوژنیک, اقلیم گذشته, شاخص های تکاملی