مینا حکیمی - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد بیولوژی و بیوتکنولوژی خاک، گروه علوم خاک، دانشگاه تبریز
ناصر علی اصغر زاده - استاد گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

شوری آب و خاک از مهمترین عوامل محیطی کاهش دهنده رشد و تولید محصول در مناطق خشک و نیمه­خشک جهان از جمله ایران می­باشد. استفاده از باکتری­های محرک رشد گیاه مخصوصا سودوموناس­ها و نیز  قارچ­های میکوریزی از راهکارهای مفید برای تسهیل رشد گیاهان در خاک­های شور به­حساب می­آید. در این تحقیق اثر مایه زنی دو سویه از باکتریPseudomonas fluorescens (P. fluorescens Tabriz (PFT) و P. fluorescens Cha۰ (PFC)) ،و قارچ Rhizophagus irregularis بر غلظت پرولین برگ و برخی از شاخص­های رشد گیاه گوجه فرنگی رقم Super Strain B تحت چهار سطح شوری (۵۶/۱، ۳، ۶ و ۹ دسی­زیمنس­بر متر به­ترتیب ۱S، ۲S، ۳S و ۴S) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تجزیه­های آماری نشان داد که وزن تر اندام­هوایی گیاهان غیرمیکوریزی (-AM) به­طور معنی­دار (۳۶/۱۷%) بالاتر از گیاهان میکوریزی (+AM) است (۰۵/۰p<). اثر اصلی باکتری بر تمام پارامترهای اندازه­گیری شده در این تحقیق معنی­دار شد. وزن تر و خشک ریشه و اندام­هوایی و شاخص کلروفیل برگ­ها در حضور تیمار PFC به­طور معنی­دار (۰۵/۰p<) بالاتر از تیمار PFT و تیمار PF۰ (تیمار شاهد بدون باکتری) شد و کاربرد هر دو تیمار باکتریایی توانست درصد کلنیزاسیون ریشه را نسبت به تیمار شاهد بطور معنی­دار (تیمار PFC ۸۸/۳۴% و تیمار PFT ۲۲/۳۱%) افزایش دهد (۰۵/۰p<). وزن تر ریشه و شاخص کلروفیل گیاه با افزایش سطوح شوری تا سطح ۳S روند افزایشی داشته و در ۴S، این دو پارامتر  کاهش یافتند (۰۵/۰p<). همچنین درصد کلنیزاسیون ریشه با افزایش سطوح شوری کاهش معنی­دار (۰۵/۰p<) و غلظت پرولین برگ­ها با افزایش شوری افزایش معنی­دار نشان داد (۰۵/۰p<).

باکتری محرک رشد گیاه, سودوموناس, شاخص های رشد گیاه, غلظت پرولین, قارچ میکوریز آربوسکولار