علی افشاری - دانشجوی دکتری گروه علوم خاک دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان
کامروان مروج - استادیاران گروه علوم خاک دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان
پریسا علمداری - استادیاران گروه علوم خاک دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان

پذیرفتاری مغناطیسی، شاخصی از ویژگی­های مغناطیسی یک ماده است که برخی از ذرات معدنی خاک از چنین ویژگی مستثناء نیستند. مطالعه حاضر برای تعیین توزیع عمودی پذیرفتاری مغناطیسی (X)، پذیرفتاری مغناطیسی وابسته به فرکانس (Xfd) و ارتباط آن با غلظت آهن معادل کل در ۱۵ پروفیل از خاک­هایی با مواد مادری آذرین، رسوبی و آبرفتی واقع در اراضی بخش مرکزی استان زنجان انجام­گردید. نتایج تاثیر واضحی از میزان لیتولوژی مواد مادری در برآورد پذیرفتاری مغناطیسی خاک دارد. در خاک­های تشکیل­شده برروی سنگ­های آذرین و خاک­های مشتق­شده از سنگ­های رسوبی به­ترتیب کمینه و بیشینه پذیرفتاری مغناطیسی بین ۲۰۰ تا ۱۴۰۰ ۱۰-۸m۳kg-۱ و ۴۲ تا ۱۵۸ ۱۰-۸m۳kg-۱ می­باشد. هرچند فرآیندهای خاک­سازی روی افزایش پذیرفتاری مغناطیسی تاثیر می­گذارند، اما در سنگ­های آذرین با وجود میزان بالای کانی­های مغناطیسی، تاثیر لیتوژنیکی مواد مادری بر فرآیندهای تشکیل خاک بیشتر است. پذیرفتاری مغناطیسی در خاک­های مشتق­شده از سنگ­های رسوبی، بیشتر از مواد مادری از همان­نوع است که علت آن خاک­ساختی­بودن کانی­های فری مغناطیس در خاک می­باشد. بین مدل تغییرات پذیرفتاری مغناطیسی در خاک­های تشکیل­شده روی سنگ­های آذرین با خاک­های به­وجود­آمده روی سنگ­های رسوبی تفاوت قابل توجهی وجود­دارد. در پروفیل خاک­های آبرفتی توزیع عمودی غلظت آهن معادل کل و مقدار پذیرفتاری مغناطیسی (۱۰- ۱۱۸  تا ۵۶۷ ۱۰-۸m۳kg-۱) تابع نوع مواد مادری واحدهای اراضی مجاور، ردیف زمانی و فرآیندهای خاک­سازی است. غلظت آهن معادل کل از روند مشابهی با توزیع پذیرفتاری مغناطیسی تبعیت می­کند.

آهن معادل کل, پذیرفتاری مغناطیسی, توزیع عمودی, سنگ های آذرین و رسوبی, مواد آبرفتی