هادی جعفری - دانشگاه صنعتی شاهرود
خلیل عرفان - دانش آموخته کارشناسی ارشد آبشناسی دانشگاه صنعتی شاهرود
علی زینالی - کارشناس آب منطقه ای آذربایجان شرقی

بررسی مکانیسم جریان آب زیرزمینی در آبخوان های چند­لایه در مدیریت بهره­برداری از آن ها اهمیت دارد. لذا هدف از انجام تحقیق حاضر بررسی مکانیسم جریان در آبخوان دولایه ای دشت مرند در استان آذربایجان شرقی می­باشد. آبخوان در نیمه شرقی دشت آزاد بوده، ولی از بخش میانی گسترش رسوبات رسی سبب ایجاد لایه آبدار محبوس زیر لایه آزاد شده است. روش انجام تحقیق شامل بررسی داده­های سطح آب زیرزمینی در چاه های حفرشده در هر لایه در مهرماه ۹۱، استفاده از اطلاعات ژئوفیزیکی، نگاره حفاری ها و داده­های کیفی می­باشد. بدین منظور ابتدا با تلفیق اطلاعات مذکور محدوده گسترش لایه­های آبخوان اصلاح شده و سپس ارتباط هیدرولیکی آن ها بررسی شده است. نتایج نشان می­دهد سطح ایستابی لایه آزاد بالاتر از سطح پیزومتریک لایه محبوس بوده، لیکن به دلیل ضخامت زیاد و نفوذپذیری پایین رس، جریان عمودی محتمل نمی­باشد. همچنین تبادل آب زیرزمینی از طریق چاه ها در زمان فعالیت آن ها وجود ندارد. لایه محبوس ادامه آبخوان آزاد اصلی بوده که به­دلیل گسترش لایه رسی، رفتار محبوس نشان می­دهد. ضریب ذخیره اندک این لایه، سبب افت بیشتر سطح پیزومتریک شده که بایستی در مدیریت برداشت مدنظر باشد. بررسی های هیدروشیمیایی ضمن تایید مکانیسم جریان، نشان دهنده تغذیه لایه محبوس از بخش جنوب شرقی لایه آزاد می­باشد.

آبخوان چندلایه, جریان عمودی, لایه آزاد, لایه محبوس, مرند