پرستو پارسامهر - ۱- دانشجوی دکتری سازه های آبی، گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
داود فرسادی زاده - استاد گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
علی حسین زاده دلیر - ۲- استاد گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
اکرم عباسپور - استادیار گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
محمدجواد نصر اصفهانی - کارشناس سازمان آب و برق خوزستان

پرش هیدرولیکی یک جریان متغیر سریع در مجاری روباز است که نقش موثری در استهلاک انرژی جنبشی جریان در پایین­دست سازه­های آبی ایفا می­کند. در تحقیق حاضر خصوصیات پرش هیدرولیکی شامل عمق ثانویه پرش، اتلاف انرژی، ضریب تنش برشی بستر و پروفیل­های سرعت در مقاطع مختلف پرش بر روی بستر زبر با اجزای زبر غیرممتد لوزی شکل مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش­ها در محدوده اعداد فرود ۳/۴ تا ۴/۱۲ در سه تراکم و چهار آرایش زبری ترکیبی انجام شد. نتایج به­دست آمده نشان می­دهد پروفیل­های سرعت بر روی بسترهای زبر مشابه و با پروفیل سرعت جت آب بر روی بستر صاف متفاوت می­باشند. مقدار ضخامت لایه مرزی بی­بعد در بستر زبر برابر ۵۳/۰ محاسبه شد که از مقدار ضخامت لایه مرزی در بستر صاف، ۱۶/۰، بیشتر است. با افزایش تراکم زبری تنش برشی بستر ناشی از تاثیر متقابل جریان فوق بحرانی بالادست با بستر زبر افزایش یافته در نتیجه باعث افزایش استهلاک انرژی و در نتیجه کاهش عمق ثانویه می­شود. در آرایش ترکیب زبری سه­تایی با تراکم ۶۷/۱۰ درصد، بیشترین مقدار کاهش عمق ثانویه برابر با ۳۹/۲۹ درصد می­باشد که  میزان افزایش استهلاک انرژی نسبت به پرش هیدرولیکی بر روی بستر صاف به­طور متوسط ۹۴/۱۰ درصد و ضریب تنش برشی در بستر زبر به­طور متوسط ۴۵/۱۳ برابر بستر صاف به­دست آمد.

استهلاک انرژی, بستر زبر, پرش هیدرولیکی, پروفیل های سرعت, تنش برشی بستر