لیلا جهانبازی - دانشجوی سابق دوره کارشناسی ارشد گروه علوم خاک دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز
علی اصغر جعفرزاده - استاد گروه علوم خاک دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز
حامد فروغی فر - استادیار گروه علوم خاک دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند

جهت حفظ حاصل­خیزی و افزایش بهره­وری خاک در کشاورزی پایدار، آگاهی از ویژگی­های مختلف آن ضروری می­باشد. در این تحقیق ویژگی­های فیزیکوشیمیایی و مورفولوژیکی خاک در دشت تبریز مطالعه وتاثیر شکل اراضی بر آن­ها مورد بررسی قرار گرفت و رده­بندی خاک­ها نیز انجام شد. پنج خاکرخ در تپه، دشت دامنه­ای، دشت آبرفتی رودخانه­ای، دشت آبرفتی دریاچه­ای و اراضی پست حفر و رژیم رطوبتی و حرارتی خاک مشخص گردید. از واحد تپه به سمت اراضی پست افزایش مقدار رس، کربن آلی و CEC، ضخامت سالوم و کاهش ذرات درشت­تر از شن بهمراه تغییر کلاس بافتی در اثر فرآیندهای خاک­سازی نشان­دهنده تکامل بیشتر خاک­های واقع در پایین دست شیب نسبت به بالا دست آن می­باشد. این امر موید نتایج مورفولوژیکی بوده، به­طوری­که تپه با منشا مواد مادری ماسه سنگ و مارن­های الوان و ضخامت سالوم کمتر در رده انتی­سول قرار می­گیرد و سایر لندفرم­ها با منشا مواد مادری آبرفتی و ضخامت سالوم بیشتر در رده اریدی­سول قرار می­گیرند. در نهایت خاک­های تحت بررسی بر اساس کلید رده­بندی (۲۰۱۴) در رده­های Aridisol و Entisol،زیر رده­های Calcids, Argids, Salids,Orthent با گروه­های بزرگ Haplocalcids, Natrargids, Haplosalids, Torriorthentو زیر گروه­های  Xeric Haplocalcids, Xeric Natrargids, TypicHaplosalids, Xeric Torriorthent  رده­بندی شدند.

تکامل خاک, دشت تبریز, شکل اراضی