رویا طلوعی - ۱- دانشجوی سابق کارشناسی ارشد، گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
محمدرضا نیشابوری - ۲- استاد، گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
علی رسول زاده - ۳- دانشیار، گروه مهندسی آب، دانشکده فناوری کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی

در بیشتر مطالعات برای تعیین منحنی رطوبتی خاک (h)θ از طریق توابع انتقالی، شاخه خشک شدن بیشتر موردتوجه بوده و مطالعه­ای در زمینه ایجاد توابع توصیف­کننده شاخه خیس­شدن صورت نگرفته است. در توصیف برخی پدیده­های مهم طبیعی از جمله آبیاری و نفوذ، شاخه خیس­شدن (h)θ موردنیاز است. بدین منظور داده­های تجربی شاخه­های خیس و خشک شدن به ترتیب با استفاده از روش مزرعه­ای شانی و دستگاه صفحه­های فشاری در ۲۴ خاک مختلف حاصل شد. پارامترهای بروکس- کوری از طریق برازش مدل به داده­های تجربی برای هردو شاخه محاسبه شدند. رابطه رگرسیونی غیرخطی چند متغیره بین هرکدام از پارامترهای مدل بروکس- کوری با استفاده از ویژگی­های زودیافت خاک برقرار و توابع مختلف جهت برآورد آن­ها برای هر دو شاخه خشک و خیس­شدن ارائه شد. برای ارزیابی صحت تخمین توابع از ملاک­های آماری شاخص مطابقت اصلاح شده، جذر میانگین مربعات خطای نسبی، میانگین هندسی نسبت خطا و انحراف استاندارد هندسی نسبت خطا استفاده شد. تمام توابع از نوع معادلات رگرسیونی غیرخطی چندگانه با ۲R هایی در محدوده­ ۸۰/۰ تا ۹۰/۰ به دست آمد. با توجه به تکرار ویژگی­های خاک در توابع (به عنوان متغیر مستقل) به نظر می­رسد ماده آلی و جرم مخصوص ظاهری به عنوان دو ویژگی غالب در شکل­گیری شاخه خشک و خیس­شدن تابع (h)θ و همچنین رفتار پس­ماند نقش اساسی دارند. نتایج تحلیل حساسیت نیز اهمیت این دو متغیر را تایید کرد.

پدیده پس ماند, توابع انتقالی خاک, روش شانی, شاخه خشک و خیس شدن, منحنی رطوبتی خاک