نرگس محراب
مصطفی چرم

آبشویی عناصر غذایی کودها و سموم موجود در خاک، از عوامل مهم تغییر کیفیت آبهای سطحی و زیرزمینی است. بررسی­ها نشان داده است که درصدی از کودهای نیتروژن از خاکرخ خارج شده و به آبهای زیرزمینی و یا رودخانه­ها می­پیوندد. هدف از این تحقیق، بررسی تاثیر کاربرد زئولیت خام و غنی­شده با آمونیوم بر کاهش آبشویی نیتروژن از خاک تحت کشت گیاه گندم بود. در این مطالعه گلخانه­ای، اثر یک سطح کود شیمیایی اوره ۱۰۰ کیلوگرم در هکتار، دو سطح زئولیت خام ۵ درصد و ۱۰ درصد، دو سطح زئولیت غنی­شده با آمونیوم ۵ درصد و ۱۰ درصد وزنی اضافه شده به دو نوع بافت خاک لوم رسی و لوم شنی و یک سطح آبشویی ۳۰ درصد عمق خالص آبیاری، در هشت دور آبیاری متوالی بر نیتروژن آبشویی شده مورد بررسی قرار گرفت. غلظت نیترات خروجی از تیمار کود شیمیایی در خاک لوم رسی و لوم شنی در تمام دورهای آبیاری بیش از تیمارهای زئولیتی بود. کمترین غلظت نیترات و آمونیوم زه­آب در تیمار ۱۰ درصد زئولیت غنی­شده با آمونیوم مشاهده گردید. میزان نیترات و آمونیوم شسته شده از خاک لوم شنی بیش از لوم رسی بود. میزان نیترات خروجی از خاک لوم رسی در دور هشتم آبیاری با استفاده از ۱۰ درصد زئولیت خام و ۱۰ درصد زئولیت غنی­شده به ترتیب ۴۳ درصد و ۷۲ درصد نسبت به کود شیمیایی کاهش نشان دادند. مقایسه زئولیت خام و غنی­شده با آمونیوم نشان داد که زئولیت غنی­شده با آمونیوم در نگهداری نیترات و کاهش آلودگی­ها موثرتر است.

آبشویی, بافت خاک, زئولیت غنی شده با آمونیوم, نیتروژن