وحیده شعبانی زنوزق - دانشگاه تبریز
ناصر علی اصغرزاد - دانشگاه تبریز
شاهین اوستان - دانشگاه تبریز

گلومالین یک ترکیب گلیکوپروتئینی ویژه است که توسط قارچ­های راسته گلومرال از رده گلومرومایکوتاتولید می­شود. با توجه به همزیستی گسترده این قارچ­ها با تعداد زیادی از گیاهان، سالانه مقادیر قابل توجهی از گلومالین توسط این قارچ­ها وارد اکوسیستم خاک می­شود. گلومالین علاوه بر بالا بردن پایداری خاکدانه­ها، سبب کاهش فراهمی عناصر سنگین از طریق تثبیت آن­ها می­شود. فلزات سنگین می­توانند با تاثیر بر رابطه همزیستی این قارچ­ها با ریشه گیاهان، تولید گلومالین را تحت تاثیر قرار دهند. در این تحقیق تاثیر سطوح مس بر تولید گلومالین، رشد، جذب مس و برخی عناصر غذایی توسط گیاه ذرت (Zea mays L.) و میزان استقرار همزیستی میکوریزی در ریشه با دو گونه قارچ Glomus mosseae و G. intraradices بررسی شد. تیمارها شامل مس (در سه سطح صفر، ۲۵۰ و ۵۰۰ میلی­گرم در کیلوگرم) از منبع سولفات مس و(CuSO۴.۵H۲O) دو گونه قارچ میکوریز آربوسکولار و شاهد بدون قارچ در سه تکرار بود. گلومالین ساده استخراج (EEG) و  گلومالین کل (TG) پس از استخراج از خاک، به روش بردفورد اندازه­گیری شد. با افزایش غلظت مس خاک، وزن تر و خشک اندام هوایی و ریشه، غلظت فسفر و پتاسیم اندام هوایی و ریشه، درصد کلونیزاسیون ریشه، EEG و TG کاهش و غلظت پرولین برگ، غلظت مس اندام هوایی و ریشه افزایش یافت. نتایج نشان داد که تیمارهای قارچی، میزان گلومالین را در مقایسه با شاهد بدون قارچ به طور معنی­داری افزایش می­دهند. همچنین یک رابطه همبستگی مثبت معنی­دار بین گلومالین اندازه­گیری شده به روش بردفورد و درصد کلونیزاسیون ریشه را مشاهده شد.

ذرت, کربن خاک, گلومالین, گلومرال , مس