اثر خصوصیات خاک بر تولید روا ن آب و رسوب در مقیاس مزرعه (مطالعه موردی بخشی از اراضی کشاورزی اطراف شهرستان ساری)

ویژگی های خاک، متغیرهای مهمی در فرایندهای روان­آب و فرسایش خاک می­باشند. لذا این پژوهش برای بررسی شماری از متغیرهای موثر خاک در تولید روان­آب و هدررفت خاک، در اراضی کشاورزی واقع در محدوده شهرستان ساری انجام شد. جهت انجام نمونه­برداری از منطقه مورد نظر، شبکه بندی به صورت سیستماتیک جمعا در ۶۰ نقطه، با فواصل ۲۰ متر انجام گرفت. همچنین با بهره گیری از دستگاه شبیه­ساز باران اقدام به ایجاد باران شد. شدت و مدت بارندگی برای کلیه آزمایش­های باران ثابت و برابر ۲ میلی­متر بر دقیقه و با مدت زمان ۱۵ دقیقه در نظر گرفته شد.  همزمان نمونه­­های خاک نیز از نقطه مجاور شبیه­سازی از عمق ۳۰-۰ سانتی­متری جمع آوری شد. نتایج نشان داد که متغیرهای رطوبت پیشین خاک، ماده آلی، درصد ذرات شن و وزن مخصوص ظاهری به­ ترتیب با میزان همبستگی ۵۶/۰ ، ۴۰/۰ ، ۲۹/۰ و ۲۸/۰ بیشترین تاثیر را در تولید روان­آب دارند. همچنین در فرآیند هدررفت خاک نیز متغیرهای درصد ماده آلی و رس با ضریب همبستگی ۳۰۳/۰ و ۳۰/۰ بیشترین تاثیر را در اراضی زراعی داشته­اند. نتایج ارائه مدل رگرسیون چند متغیره خطی نشان داد که با بهره­گیری از متغیرهای درصد ماده آلی، رطوبت پیشین خاک و رس می­توان میزان تولید روان­آب و هدررفت خاک را به­ ترتیب با ضریب تبیین ۴۹۳/۰ و ۷۱/۰ برآورد نمود.

Keywords:

باران ساز , روان آب , زمین کشاورزی , فرسایش خاک