مصطفی مرادزاده
هادی معاضد
غلام عباس صیاد

چکیده مصرف کود نیتروژن در کشاورزی، تجمع و حرکت نمک­ها در خاک­ها و مدل­سازی این حرکت در سال­های اخیر مورد توجه فراوانی قرار گرفته است. از طرفی در استفاده از این مواد باید تدابیری اتخاد نمود که ضمن افزایش تولید و کیفیت محصولات کشاورزی از اثرات نامطلوب آن، مانند آلوده کردن محیط زیست، خاک و آب­های زیر زمینی کاسته شود. در این پژوهش تاثیر زئولیت پتاسیمی در جذب و نگهداری یون نیترات در یک خاک لوم شنی اشباع و در شرایط آزمایشگاهی، با چهار تیمار شاهد و کاربرد ۲، ۴ و ۸ گرم زئولیت در هر کیلوگرم خاک مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش­ها در قالب یک طرح بلوک­های کامل تصادفی انجام شد و نیز آبشویی یون نیترات، به وسیله نرم­افزار Hydrus-۱D در ستون­های خاک شبیه­سازی شد. کود نیترات آمونیوم با غلظت ۱۰ گرم بر لیتر به ستون­های خاک اضافه گردید و سپس ستون­های خاک آبشویی شدند. نتایج به دست آمده نشان داد، اضافه کردن زئولیت پتاسیمی به خاک باعث کاهش شستشوی نیترات و افزایش نگهداشت آن در خاک می­شود. در نرم­افزار هایدروس، از معادلات جابجایی - انتشار (CDE) و رطوبت روان- ساکن (MIM) در برآورد حرکت یون نیترات در خاک استفاده شد. ایزوترم­های جذب و ضرایب پخشیدگی و انتشار یون نیترات با استفاده از مدل­سازی معکوس تعیین گردیدند. به دلیل دست­خورده بودن نمونه­های خاک، برآورد مدل CDE به مقادیر اندازه­گیری شده در هر چهار تیمار، نزدیک­تر بود. همچنین هر دو مدل CDE و MIM نشان دادند که افزایش کاربرد زئولیت باعث کاهش ضریب پخشیدگی و افزایش ضریب انتشار آبی یون نیترات در خاک می­شود.

زئولیت, شبیه سازی, منحنی رخنه, نیترات, Hydrus-۱D