پروین اقبالی
رسول دانشفراز
سیدمهدی ثاقبیان

آبشکن­ها سازه­هایی هستند که معمولا در حفاظت دیواره خارجی قوس­ها و طرح­های اصلاح مسیر رودخانه، بطور گسترده مورد استفاده قرار می­گیرند. تغییرات زمانی ابعاد حفره آبشستگی آبشکن­ و تعیین عمق تعادل آبشستگی در طراحی و کاربرد این سازه­ اهمیت زیادی دارد. جهت پیش­بینی توسعه زمانی عمق حفره آبشستگی روابط تجربی متعددی ارائه شده است. در دهه اخیر روش­های هوش مصنوعی به­خاطر قابلیت شبیه­سازی فرایندهای پیچیده، در زمینه­های مختلف مهندسی آب کاربرد زیادی پیدا کرده­اند. برنامه­ریزی بیان ژنی که جزء الگوریتم­های تکاملی محسوب می­شود، قادر به بهینه­سازی ساختار مدل و مولفه­های آن می­باشد. در این تحقیق توسعه زمانی ابعاد حفره آبشستگی در آبشکن­ها با استفاده از برنامه­ریزی بیان ژنی شبیه­سازی شده و نتایج آن با داده­های آزمایشگاهی مقایسه شده است. با در نظر گرفتن پارامترهای موثر در توسعه زمانی آبشستگی اطراف آبشکن با استفاده از تحلیل ابعادی، پارامترهای بی­بعد  به عنوان متغیر مستقل و پارامترهای  به عنوان تابع در نظر گرفته شد. مقایسه نتایج  ژنی نشان داد که برنامه­ریزی بیان ژن، به خوبی روند توسعه زمانی عمق و ابعاد حفره آبشستگی را مدل­سازی نموده است.

آبشستگی, آبشکن, ابعاد حفره, برنامه ریزی بیان ژنی, توسعه زمانی