علی افشاری
ابراهیم سلیمان نژادیان
هوشنگ بیات اسدی
پرویز شیشه بر

شته ی سبز پنبه (Aphis gossypii Glover) از آفات مهم پنبه (Gossypium hirsutum L.) در مزارع پنبه ی منطقه ی گرگان می باشد. طی سال های ۱۳۸۱ و۱۳۸۲ با ساخت جدول زندگی سنی در شرایط مزرعه، پارامترهای دموگرافیکی جمعیت شته در مقاطع مختلف از فصل زراعی برآورد گردید. با استفاده از ماتریس انتقال جمعیت، میزان حساسیت نرخ رشد جمعیت شته به تغییرات احتمالی در مقادیر نرخ های بقا و باروری ارزیابی شد. در اوایل فصل (تیر) شرایط برای رشد جمعیت شته مناسب بوده و مقادیر نرخ خالص باروری (۶۴/۱۷ شته ی ماده به ازای هر فرد ماده)، نرخ متناهی رشد (۴۲ /۱) و نرخ ذاتی افزایش جمعیت (۳۴۹ /۰ شته ی ماده به ازای هر فرد ماده در روز) در بیشترین میزان و زمان دو برابر شدن جمعیت(۹۷۶/۱ روز) در کمترین میزان خود قرار داشت. نرخ ذاتی رشد جمعیت در نیمه ی دوم مرداد و شهریور به ترتیب۲۵۷/۰ و ۲۰۸/۰ برآورد گردید. کمترین نرخ ذاتی افزایش جمعیت (۰۷۳/۰) برای مدت کوتاهی در نیمه ی اول مرداد مشاهده شد. منحنی بقای جمعیت شته مشابه نوع III دیوی (Deevy) بود. حساسیت نرخ متناهی رشد شته به تغییر نرخ بقای سنین پورگی همواره بیشتر از نرخ باروری شته ی بالغ بود و با افزایش سن شته ی بالغ یا پوره های سنین مختلف، از میزان حساسیت نرخ متناهی رشد نیز کاسته شد.

Aphis gossypii, Gossypium hirsutum, دموگرافی, جدول زندگی, گرگان