نادر عباسی - استادیار موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی

واگرایی خاک پدیده ای است که طی آن ذرات خاک در اثر تماس با آب به صورت شناور در می آیند و بر اثر نیروی حاصل از جریان آب از محیط خارج می شوند.  برای شناسایی پتانسیل واگرایی، روش های آزمایشگاهی متعددی شامل هیدرومتری دوگانه، پین هول، و روش املاح آب منفذی به کار گرفته شده اند.  با اینکه ماهیت واگرایی خاک های رسی شیمیایی است نتایج حاصل از روش های شناسایی مبتنی بر خصوصیات شیمیایی خاک ها دقیق نیست و با نتایج حاصل از سایر روش ها مطابقت ندارد.  این پژوهش به منظور ارزیابی و شناخت چگونگی تاثیر برخی از آنیون های غالب موجود در عصاره اشباع خاک ها در پتانسیل واگرایی به اجرا درآمده است.  به این منظور، ابتدا نمونه های خاک با مقادیر مختلف کاتیون و آنیون تهیه و آزمایش های مختلف شناسایی روی آنها اجرا شد.  سپس آزمایش های واگرایی به دو روش ؛ پین هول و روش املاح محلول در آب منفذی (شرارد) روی کلیه نمونه های طبیعی و مصنوعی اجرا شد.  نتایج حاصل از آزمایش ها و بررسی ها نشان داد که واگرایی خاک پدیده ای فیزیکوشیمیایی است که در اثر ترکیب هایی خاص از نوع و میزان آنیون ها و کاتیون های موجود در خاک به وجود می آید و برای ارزیابی پتانسیل واگرایی، علاوه بر میزان و نوع کاتیون ها، لازم است به میزان و نوع آنیون های موجود در عصاره اشباع خاک نیز توجه شود.

Dispersivity, Pinhole test, Sherard chemical method, soil dispersion