سعید گوهری - استادیار گروه مهندسی آب دانشگاه بوعلی سینا
سیدعلی ایوب زاده - دانشیار گروه مهندسی سازه های آبی دانشگاه تربیت مدرس
مسعود قدسیان - استاد گروه مهندسی عمران دانشگاه تربیت مدرس
سیدعلی اکبر صالحی نیشابوری - استاد گروه مهندسی عمران دانشگاه تربیت مدرس

جریان عبوری از آبگیرها و تقاطع کانال­ها کاملا آشفته و سه بعدی است.  جریان رسوب در داخل کانال اصلی و شکل فرم بستر تحت تاثیر الگوی جریان در دهانه آبگیر است.  در این تحقیق به طور همزمان از دو سازه آبشکن و صفحات مستغرق در جلوی آبگیر استفاده شده است.  ورود رسوب به آبگیر و الگوی جریان در اطراف آن، با وجود صفحات مستغرق و آبشکن در ساحل مقابل آبگیر، مطالعه شده است.  قسمت عمده جریان وارد شده به آبگیر از لایه های پایینی جریان در کانال اصلی تامین می­شود که دارای غلظت بیشتری از رسوبات است.  صفحات با ایجاد جریان چرخشی و دور کردن رسوبات از دهانه آبگیر باعث کاهش حجم رسوبات ورودی به آبگیر می شود.  ابعاد، تعداد، و آرایش صفحات بر اساس آنچه توصیه شده است در طراحی به کار گرفته شده است.  به منظور هدایت جریان به سمت آبگیر و افزایش کارآیی صفحات، از آبشکن در ضلع مقابل آبگیر استفاده شده است.  موقعیت سازه آبشکن، زاویه قرارگیری آن نسبت به جریان و طول آن در آزمایش های کنترل رسوب بهینه تشخیص داده شده است.  الگوی جریان برای سه نسبت انحرافی ۱۳، ۱۸و ۲۴ درصد بررسی شده است.  طول آبشکن به کار رفته در الگوی جریان(LD/B)  ۲۵/۰، فاصله آبشکن از مقابل آبگیر، (LI/b) ۲، و زاویه آن با جریان در کانال اصلی ۴۵ درجه بوده است.  عمق جریان با عمق سنج نقطه ای و سرعت جریان با سرعت سنج صوتی برداشت شده است.  پس از رسیدن بستر به تعادل دینامیکی، بستر کانال اصلی با روش های مناسب صلب شده است به طوری که امکان حرکت رسوبات پس از برقراری جریان وجود نداشته باشد.  سرعت سه بعدی جریان در ۵ نقطه از عمق اندازه گیری شده است.  طول ناحیه جدایی جریان در داخل آبگیر با افزایش دبی انحرافی به آبگیر کاهش پیدا می کند.  با نصب آبشکن در مقابل آبگیر، عرض خط جدایی جریان در کف کاهش و در سطح افزایش می­یابد که با این عمل، ناحیه تحت تاثیر آبگیر در کف کاهش یافته و مقدار ورود رسوبات به آبگیر کاهش می­یابد.