حمیده بنیادی - دانشجوی دکتری زبان شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.
بلقیس روشن - استاد زبانشناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

پژوهش حاضر بنیادی و از نوع تحلیل محتواست و سعی دارد در چارچوب زبانشناسی اجتماعی- شناختی به بررسی برخی عناصر شناختی و اجتماعی متون موجود در آموزش زبان فارسی به فارسی (کتاب ششم) (مرکز آموزش زبان و معارف اسلامی، ۱۳۹۵) ویژه غیرفارسیزبانان بپردازد که در دانشگاه جامعه المصطفی العالمیه آموزش داده میشود. واحد تحلیل ”جمله“ و دادهها بهشیوه اسنادی و تمام شماری استخراج شده است. به این منظور، از میان ۱۱۵۰ جمله موجود در این کتاب، جملات حاوی طرحوارههای تصوری پیشنهادی جانسون (۱۹۸۷)، ۴۳۰ جمله استخراج شد. سپس، از این میان جملات حاوی متغیرهای اجتماعی (۴۰۰ عدد) مشخص و چگونگی تعامل طرحوارهها و متغیرهای اجتماعی و همگرایی و تلفیق آنها بازنمایی گردید. نتایج نشان دادند که طرحوارههای تصوری «حرکت»، «نیرو»، «مجموعه» و «حجم» بیشترین درک استعاری را مفهومسازی میکنند و طرحوارههایی چون «ارتباط»، «اتحاد» و «جذب» کمترین سهم را دارند. همچنین، متغیرهای اجتماعی «مذهب»، «قدرت»، «نزاکت»، «همبستگی» و «منزلت» بیشترین مشارکت را در ایجاد نظامهای استعاری دارند. تاثیرپذیری محتوای کتاب از نوع مخاطب، هدف از یادگیری زبان فارسی و سبک و نگرش نویسندگان از دیگر دستاوردهای این پژوهش است.

زبانشناسی اجتماعی- شناختی, طرحواره تصوری, متغیر اجتماعی, آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان, جامعه المصطفی العالمیه