ایوب انصاری - دانشجوی دکتری، گروه زبان شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.
آرزو نجفیان - دانشیار، گروه زبان شناسی، دانشگاه پیام نور ، تهران، ایران.
محمد رضا احمدخانی - دانشیار، گروه زبان شناسی، دانشگاه پیام نور ، تهران، ایران.

در این مقاله تکواژ جمع و تکواژگونههای آن در گویش لری ممسنی مورد بررسی قرار گرفته است و فرایندهای واژ-واجی حاصل از اتصال آن به پایههای اسمی، در چارچوب رویکرد بهینگی، واکاوی شده است. این پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی و شیوه گردآوری داده ها میدانی است. یافتهها نشان داد که اتصال تکواژگونه جمع /-æl/  به ستاک های اسمی مفرد مختوم به همخوان، توام با فرایند هجابندی مجدد است که محدودیت ALIGN-R ناظر بر آن است که جهت ارضاء محدودیت ONSET، نقض می شود. در بافت التقاء واکهای اسامی مختوم به /jæ/ و /-æl/ ابتدا فرایند درج همخوان میانجی /j/ و سپس طی فرایند ناهمگونی و تحت محدودیت OCP، حذف صورت میگیرد. در این رخداد، غلت /j/، همخوان میانجی زیر بنایی است که در نتیجه همگونی به واجگونههای میانجی//w، /-ɟ/ و /n/ بدل می شود. برخی ستاک های اسمی مختوم به /æ/ با همخوان میانجی /j/ همگون شده و به واکه /ɪ/ تبدیل می شود. و در برخی دیگر جهت تمایز معنایی در واژه های همنام از محدودیت های دسترسی دار به واژگان رویکرد بهینگی، استفاده شده است. در این بافت ها HIATUS، ONSET و NUC بالاترین رتبه را دارند.

گویش لری ممسنی, تکواژ جمع/-æl/, تکواژگونه, فرایندهای واژ- واجی, واجگونه های میانجی, نظریه بهینگی, زبان شناسی اجتماعی