نادر کریمی - گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد
سید حسن طباطبایی - دانشگاه شهرکرد
محمدحسن رحیمیان - مرکز ملی تحقیقات شوری
سید علیرضا اسمعیل زاده حسینی - مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد

در سال های اخیر استفاده از روش های آبیاری قطره­ای- نواری (نظیر Tape در مزارع گندم) به عنوان یک راهکار مدیریت آب در مزرعه به کشاورزان توصیه شده است. این روش در مزارع گندم به دلیل هزینه ها و همچنین احتمال بروز مشکلات شوری خاک، دارای محدودیت هایی است که بخشی از این موارد می تواند از طریق افزایش فاصله لوله های آبده و کاهش مصرف نوارهای آبیاری در واحد سطح مرتفع شود. در این پژوهش که طی سال زراعی ۱۳۹۹-۱۴۰۰ و در استان یزد انجام شد، تاثیر فاصله لوله های آبده (لترال) بر توزیع سطحی و عمقی شوری خاک مورد بررسی قرار گرفت. برای این هدف، دو تیمار شوری آب آبیاری شامل ۳ و ۸ دسی­زیمنس بر متر و دو سیستم آبیاری غرقابی و قطره ای- نواری با فواصل لترال ۶۰، ۱۰۰ و ۱۴۰ سانتی­متر مد نظر قرار گرفتند. نتایج نشان داد که اگرچه روش قطره ای - نواری در شرایط شور (۸ دسی زیمنس بر متر) نسبت به شرایط غیر شور (۳ دسی زیمنس بر متر) منجر به تجمع بیشتر املاح در خاک شده و احتمال بروز خسارت به گیاه را تشدید می­کند، اما نتایج نهایی این پژوهش حاکی از آن بود که با افزایش فواصل لترال­های آبیاری و به تناسب آن افزایش عمق آبیاری و دور نگه­داشتن املاح از بستر کاشت، می توان محیط مناسب تری را برای رشد گیاه آماده کرد و از مزایای اقتصادی این اقدام نیز بهره برد. همچنین، از نظر کنترل شوری اعماق خاک نیز شرایط به گونه ای بوده است که تیمار با فاصله لترال ۱۴۰ سانتی­متر نسبت به تیمارهای ۶۰ و۱۰۰سانتی­متر منجر به مقادیر کمتر شوری خاک در لایه های زیرین گردیده و شرایط بهتری را برای گیاه فراهم کرده است. به طوری که با افزایش فواصل لترال­ها از ۶۰ به ۱۴۰ سانتی­متر و به تبع آن، افزایش عمق آبیاری ها، امکان انتقال املاح به اعماق پایین­تر خاک نیز فراهم شد.

آب شور, تجمع املاح, شوری خاک, لوله آبده (لترال)