خدیجه عالمی - استاد یار و عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه تهران
یوسف حیدرنژاد - دنشجوی دکتری تاریخ اسلام، دانشگاه تهران

چمن» زمینهایی با مراتع و چراگاه های دائمی بود که تحت نظارت دولت نگهداری و مورد بهره برداری قرار میگرفتند. چمن یک الیه از ارتباط انسان و طبیعت در فالت ایران را به نمایش گذاشت. این ارتباط بازگو کننده نوع و شیوه تعامل اجتماعی انسان با طبیعت بود. در فلات ایران فرهنگ بومی با ساختار ایلیاتی جامعه قرابت معناداری را تجربه نمود. در دوران قاجار ایلیات نقش مهمی در برپایی دولت بازی نمودند به همین جهت در آن نفوذ فراوان داشتند. دولت بر آمده از ایلیات، دارای ملزومات خاصی از قبیل اقتصاد دامی و بازرگانی، ارتش غیردائم و سنتی بود که به چمن به عنوان منبع طبیعی نگاه خاصی داشت. اما با تغییر ماهیت دولت در عصر جدید، چمن به تبع آن دچار تحولات کاربستی شد. بنابراین سوال اصلی در این پژوهش این است که چه عواملی زمینه ساز تغییر کاربست چمن، در حین تغییر ماهیت دولت سنتی به مدرن در ایران شد؟ مدعای اصلی این تحقیق با شیوه ای بر اساس توصیف و تحلیل داده های کتابخانهای این است که چمن به عنوان عنصر جغرافیایی در دولت سنتی ایران کاربست نظامی و اقتصادی مهمی داشت اما با تغییر ماهیت دولت در ایران و اجرای سیاستهایی از قبیل تثبیت مرز، ایجاد ارتش مدرن، تخت قاپو و نیز ازمیان رفتن اهمیت جاده ابریشم زمینی، به عنصری اجتماعی و اقتصادی در فضای شهر محله های ایران تبدیل شد.

چمن، دولت، مرز، اقتصاد، امنیت، قاجار