قدرت محمدی جیرآباد - Department of Animal Science, Urmia University
رسول پیرمحمدی - Department of Animal Science, Urmia University
حامد خلیل وندی بهروزیار - Department of Animal Sciences, Urmia University,

چکیده مبسوط مقدمه و هدف: بزها از نشخوار کنندگان اهلی کوچک هستند که پیشتر از سایر نشخوار کنندگان در خدمت انسان بوده و یکی از منابع مهم تامین پروتئین با منشا حیوانی در تغذیه انسان هستند. جایگزین شیر به طور گسترده ای در پرورش گوساله های جوان و بزغاله ها مورد استفاده قرار می گیرد. مزایای استفاده از آن، افزایش بهره وری و نیز ساده سازی مدیریت دام است. این پژوهش برای بررسی اثر شیر جایگزین مازاد بر مصرف شیر مادر، بر عملکرد تولیدی، فراسنجه های بیوشیمیایی خون و پارامترهای مدفوعی شامل خصوصیات میکروبی بزغاله های شیرخوار انجام گرفت. مواد و روش ها: برای انجام این آزمایش از ۲۴ راس بزغاله های شیرخوار نژاد مهابادی در یک طرح کاملا تصادفی با سه گروه ۸ راسی به مدت ۶۰ روز استفاده شد. بزغاله ها پس از تولد در طول سه روز به همراه مادر نگهداری شدند، سپس به صورت تصادفی به ۳ گروه ۸ راسی تقسیم شدند. تیمارهای آزمایشی شامل سه گروه بود. در گروه اول روزانه فقط از شیر مادر  و در گروه دوم و سوم بزغاله ها به ترتیب روزانه علاوه بر شیر مادر به اندازه ۱۰ و ۵ درصد وزن بدن جایگزین شیر مصرف کردند. پارامترهای رشد از جمله وزن، طول بدن، ارتفاع جدوگاه، دور سینه و هیپ و نیز مصرف شیر مادر، مصرف کنسانتره استارتر، فراسنجه های خونی و پارامترهای میکروبی مدفوع از جمله میزان سالمونلا، ایشریشیاکلی و لاکتوباسیل اندازه‎ گیری شد. تجزیه و تحلیل داده ها با نرم افزار SAS انجام شد.  یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که افزایش وزن روزانه در بزغاله هایی که به میزان ۵ درصد وزن بدن جایگزین شیر علاوه بر شیر مادر مصرف می­کردند به طور معنی داری از گروه شاهد بیشتر بود. وزن زنده و نیز میانگین افزایش وزن روزانه بزغاله‎ های با مصرف ۵ درصد جایگزین شیر در روز آخر بطور معنی­ داری از بزغاله های سایر تیمارها بیشتر بود. از نظر سایر پارامترهای رشد نیز بین بزغاله های با مصرف ۵ درصد شیر جایگزین و شاهد اختلاف معنی­ داری مشاهده نشد. اما مقدار عددی حاصل، بالاتر از بزغاله های با مصرف ۱۰ درصد شیر جایگزین بود. بین گروه­ها از نظر برخی از فراسنجه های بیوشیمیایی خون اختلاف معنی­داری مشاهده شد. از جمله از نظر میزان گلوکز، آلبومین و لاکتات دهیدرژناز گروه شاهد بطور معنی داری بیشتر از گروه­های مصرف کننده جایگزین شیر بود. از نظر نیتروژن اوره خون، گروه شاهد بیشترین و گروه ۵ درصد جایگزین شیر کمترین مقدار بود و اختلاف بین گروه ۱۰ درصد با گروه های شاهد و ۵ درصد جایگزین شیر معنی­دار نبود. میزان کلسترول در گروه دوم کمتر از دو گروه دیگر بود میزان پروتئین کل در گروه اول بیشترین و گروه دوم کمترین بود. در آزمایش نمونه های مدفوع، سالمونلا مشاهده نگردید. میزان اشرشیاکلی در بزغاله های گروهی که ۵ و ۱۰ درصد وزن بدن جایگزین شیر مصرف کرده بودند بیشتر از شاهد بود. لاکتوباسیل فقط در گروه شاهد به تعداد کمی مشاهده شد. نتیجه گیری: نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که مصرف جایگزین شیر به میزان ۵ درصد وزن بزغاله ها همراه با شیر مادر، می تواند اثرات مثبتی بر عملکرد تولیدی بزغاله های شیرخوار داشته باشد.

Accelerated growth, Blood metabolites, Growth efficiency, Mohabadi breed, Milk replacer, Suckling goat kid, بزغاله شیرخوار, جایگزین شیر, رشد تسریع شده, عملکرد رشد, فراسنجه های خون, نژاد مهابادی