حمدالله جاویده - کارشناسی ارشد و فارغ التحصیل دانشگاه شهید چمران اهواز
عاطفه تاج آبادی - دانشجوی کارشناسی ارشد، ارزیابی و آمایش سرزمین، دانشکده محیط زیست، دانشگاه منابع طبیعی گرگان
مصطفی کابلی زاده - استادیار، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید چمران اهواز

مطالعه میزان تغییرات و تخریب منابع در سال­های گذشته و امکان­سنجی و پیش­بینی این تغییرات در سال­های آینده می­تواند در برنامه­ریزی و استفاده بهینه از منابع و کنترل و مهار تغییرات غیراصولی گام مهمی باشد. هدف این مطالعه ارزیابی و پیش­بینی تغیرات کاربری اراضی و پوشش زمین  شهرستان اهواز است. برای رسیدن به اهداف مطالعه داده­های سنجش از دور شامل تصاویر ماهواره­ای سنجنده TM سال­های ۱۳۷۶، تصویر سنجنده ETM+ سال ۱۳۸۸ و تصویر سنجنده OLI سال ۱۴۰۰ به کار گرفته شد. پس از انجام پیش پردازش­های مورد نیاز، تصاویر ماهواره­ای با انتخاب نقاط تعلیمی مناسب مورد پردازش و طبقه­بندی قرار گرفتند. برای ارزیابی تغییرات از روش مقایسه پس از طبقه­بندی استفاده شد و جداول و نقشه­های تغییرات تهیه گردید. تغییرات کلی در دوره ۲۴ ساله به این شکل است که مساحت مناطق ساخته شده با نرخ رشد ۶ کیلومتر مربع در سال از ۲۷/۱۰۰ کیلومتر مربع  به ۳۳/۲۳۰ کیلومتر مربع افزایش یافته است این روند توسعه اراضی ساخته شده با تخریب اراضی بایر و کشاورزی حومه شهر همراه بوده است و کاربری کشاورزی در این بازه از ۵۲/۹۵۱ کیلومتر مربع در سال ۱۳۷۶ به ۲۶/۹۵۷ در سال ۱۴۰۰ افزایش یافته است. مدل­سازی با استفاده مدل­های زنجیره مارکوف انجام گرفت. این نتایج نشان­دهنده توانایی خوب مدل مارکوف در مدل­سازی و پیش­بینی تغییرات است. سپس با مدل CA-Markov نقشه پوشش اراضی برای سال ۱۴۱۲ شبیه­سازی گردید.نتایج نشان داد که طی این بازه ی زمانی، ۹۵/۹۴ کیلومتر مربع به اراضی ساخته شده اضافه گشته و ۱ کیلومتر مربع  از اراضی کشاورزی، ۲۸/۶۴ کیلومتر مربع از اراضی بایر، ۷۴/۲۲ کیلومتر مربع از اراضی شور، ۵۵/۴ کیلومتر مربع از اراضی پهنه آبی و ۶/۲ کیلومتر مربع از اراضی تپه ماسه کاهش یافته است.

پیش بینی تغییرات, کاربری اراضی, زنجیره مارکوف, مدل CA-Markov, سنجش از دور, اهواز