سید حسین موسوی دره بیدی - دانش آموخته دکتری رشته علوم قرآن و حدیث، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان، اصفهان، ایران
امیر احمد نژاد - استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان، اصفهان، دانشکده الهیات و معارف اهل بیت (ع)، گروه علوم قرآن و حدیث

تاریخ دریافت: ۲۳/۰۷/۱۴۰۰   |   تاریخ اصلاح: ۲۹/۱۰/۱۴۰۰   |   تاریخ پذیرش: ۲۹/۱۰/۱۴۰۰ وجود برخی ویژگی های مشترک تفسیری فریقین در التبیان، نشان از انگیزه نویسنده در نگارش یک تفسیر تقریبی دارد. این امر در روش نقل روایات تفسیری، به ویژه روایات اهل بیت (ع) اثرگذار بوده است. در سده های بعد، روش تفسیری التبیان در برخی تفاسیر شیعه به ویژه مجمع البیان، استفاده شده است. از سویی، برخی پژوهش گران اهل سنت، روش اعتدال گرای طبرسی در مجمع البیان را ستوده و درنتیجه، این تفسیر تقریبی شناخته می شود؛ اما با توجه به قدمت التبیان و استفاده طبرسی از روش تفسیری طوسی، این رویکرد را ابتدا باید در التبیان جست وجو کرد. این پژوهش با روش تحلیل متن (روایات) و تطبیق روایات، به بررسی ویژگی های تقریبی روایی در این دو تفسیر پرداخته است. توجه به منابع غیر شیعی، نقل بسیاری از روایات پیامبر و حضرت علی (ع) از منابع اهل سنت، خودداری از نقل روایات فضایل اهل بیت (ع) و مذمت خلفا و عدم نقل معارف شیعی به صورت صریح، از ویژگی های تقریبی این دو تفسیر است. استفاده از منابع بیش تر، نام بردن مصادر فریقین به ویژه شیعه، فراوانی روایات شیعی ذیل آیات به ویژه روایات فضایل، ازجمله تفاوت های مجمع البیان با التبیان است. موسوی دره بیدی، س.ح؛ احمدنژاد، الف. (۱۴۰۱). بررسی رویکرد تقریبی دو تفسیر التبیان و مجمع البیان در نقل روایات اهل بیت (ع)، دوفصل نامه پژوهش های تفسیر تطبیقی. ۸ (۱۵)، ۳۶۷-۳۳۹. Doi: ۲۲۰۹۱/PTT.۲۰۲۱.۴۶۱۵.۱۵۹۸

التبیان فی تفسیر القرآن, شیخ طوسی, مجمع البیان, طبرسی, تفسیر تقریبی