رضا آقایاری سامیان - دانشجوی دکتری آب و هواشناسی دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
علی محمد خورشیددوست - استاد گروه آب و هواشناسی دانشکده علوم محیطی و برنامه ریزی
سعید جهانبخش اصل - استاد گروه آب و هواشناسی دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
آیدا حسینی بقانام - استادیار گروه عمران دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

یکی از مهم ترین اثرات تغییر اقلیم تشدید چرخه هیدرولوژیکی می­باشد که موجب تغییر میزان دما، تبخیر و تعرق و تغییر الگوی بارش می­شود. پژوهش حاضر باهدف پیش­بینی تغییرات دما، بارش و ارزیابی تاثیرات تغییر اقلیم بر وضعیت رواناب­های سطحی حوضه آبریز ارس واقع در شمال غرب ایران صورت گرفت. شبیه سازی شرایط اقلیمی در محیط نرم افزار LARS-WG تحت سناریو RCP۸.۵ انجام شد و در محیط نرم­افزار اکسل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. با استفاده از مدل تجربی ترنت وایت اصلاح شده میزان تبخیر و تعرق پتانسیل برای دو دوره مشاهداتی و شبیه سازی برآورد گردید. جهت اطمینان از صحت سنجی مدل از شاخص­های خطا سنجی میانگین مجذور مربعات خطا (RMSE)، و ضریب تعیین (R۲) و ضریب کارایی نش - ساتکلیف (ENS) نیز استفاده شد، همچنین مدل­سازی تغییرات رواناب سطحی در محیط نرم افزار GIS و افزونه SWAT انجام شد و پس از  تشکیل واحدهای هیدرولوژیکی (HRU) جهت واسنجی و اعتبارسنجی مدل شرایط پایه برای تغییرات رواناب­های سطحی انتخاب گردید و برای ایستگاه­های هیدرومتری اعتبارسنجی صورت گرفت. نتایج پژوهش نشان می دهد با مدل­سازی داده­های اقلیمی طی دوره شبیه سازی میزان دما و تبخیر و تعرق افزایش خواهد یافت و در مقابل میزان نزولات جوی کاهش اتفاق افتاده و روانا­ب سطحی کاهش پیدا می­کند. همچنین نتایج صحت­سنجی برای داده های اقلیمی نشان داد که دقت مدل در ایستگاه­های منتخب موردبررسی بالا بوده است و برای پارامتر بارش به دلیل ماهیت ناپیوسته آن، همبستگی بین داده­ی کمتر از پارامتر دما و متفاوت می باشد. نتایج مدل­سازی هیدرومتری حوضه ها نشان داد که  مقدار نش – ساتکلیف به مقدار ۱ نزدیک بوده  و ضریب همبستگی بین داده ها  ۹۹/۰  می­باشد که نشان دهنده کارایی بالایی مدل جهت شبیه سازی و برآورد تغییرات اقلیم و اثرات آن بر میزان رواناب­های سطحی می باشد.

تغییراقلیم, رواناب سطحی, SWAT, حوزه آبریز ارس, شمال غرب ایران