منصور پروین - استادیار گروه جغرافیا دانشگاه پیام نور، ایران

دشت ماهیدشت به علت نزدیکی به شهر کرمانشاه دارای تاسیسات صنعتی متعددی بوده و از اهمیت کشاورزی بالای برخوردار است. توسعه­ی فعالیت­ های انسانی و رخ­داد خشکسالی­ ها در چند دهه ­ی گذشته سبب محدودیت تغذیه و کاهش سطح ایستابی منایع آب زیرزمینی در این حوضه شده است. بنابراین شناسایی مناطق مناسب تغذیه­ ی آب زیرزمینی در حوضه­ ی آبریز ماهیدشت ضروری به نظر رسیده و هدف پژوهش نیز پهنه­ بندی مناطق مستعد تغذیه­ ی منابع آب زیرزمینی در حوضه­ی مورد مطالعه است. روش شاخص پتانسیل تغذیه­ی مبتنی بر هشت پارامتر تراکم­خطواره، تراکم­زهکشی، کاربری­اراضی، شیب­توپوگرافی، خاک، بارش­سالانه و ژئومورفولوژی بوده و بر اساس روش ترکیب خطی وزنی محاسبه می­گردد. نتایج پژوهش نشان داد، که ۶۲% مساحت حوضه در پهنه­ ها­ی با پتانسیل خیلی ­زیاد و زیاد تغذیه­ ی آب زیرزمینی قرار گرفته است. دشت آبرفتی ماهیدشت و نواحی تپه­ ماهوری و فرسایشی حاشیه این دشت به ترتیب در پهنه­ی با پتانسیل تغذیه خیلی­ زیاد و زیاد واقع­ شده ­اند. پهنه ­های با پتانسیل متوسط و کم تغذیه­ ی آب زیرزمینی منطبق بر نواحی کوهستانی در شمال و جنوب حوضه بوده و پارامتر لیتولوژی عامل اصلی افتراق این دو پهنه از یکدیگر می­باشد. به علت مساعدت شرایط زمین­ شناسی و جغرافیایی پهنه­ های مناسب تغذیه ­ی آب زیرزمینی حدود ۸۰% از مساحت حوضه را در برگرفته ­اند. بستر و حاشیه رودخانه مرگ و سطح دشت ماهیدشت مناسب ­ترین شرایط را برای تغذیه­ ی منابع آب زیرزمینی داشته ­اند. بر اساس نتایج این پژوهش می­توان، با ایجاد طرح­ های تغذیه ­ی مصنوعی در حاشیه­ی دشت ماهیدشت و جلوگیری از ساخت­ وسازهای گسترده در مناطق با پتانسیل تغذیه­ ی زیاد و خیلی زیاد را جهت مدیریت منابع آب زیرزمینی حوضه پیشنهاد داد.

منابع آب زیرزمینی, پتانسیل تغذیه, مدل PRI, دشت آبرفتی, حوضه ی آبریز ماهیدشت