موسی عابدینی - دانشیار ژئومورفولوژی دانشگاه محقق اردبیلی
محمد حسین فتحی - دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی دانشگاه محقق اردبیلی

چکیده سیلاب یکی از رایج ترین مخاطرات طبیعی جهان قلمداد می­شود که سالانه موجب خسارات جانی و مالی فراوانی در سراسر جهان می گردد. از این رو توسعه مدل­ های پهنه بندی و پیش بینی وقوع سیلاب جهت اتخاذ تصمیمات بهینه پیش از وقوع سیلاب و پس از آن و نیز مدیریت آن بسیار مهم و ضروری می­باشد. هدف از این پژوهش، تعیین پهنه­های خطر وقوع سیلاب، در حوضه رودخانه خیاو چای با استفاده از مدل تحلیل شبکه می­باشد. جهت اجرای این مدل در منطقه از داده­ های مختلفی همچون بارش، کاربری زمین، خصوصیات مورفولوژیک دامنه­ ها مثل تحدب و تعقر، همگرایی و واگرایی دامنه ­ها ، شیب دامنه­ ها، شاخص پوشش گیاهی (NDVI)، فاصله از رودخانه­ های اصلی و تراکم شبکه زهکشی استفاده شده است. نتایج به ­دست آمده از مدل تحلیل شبکه ­ای بیانگر این واقعیت می­باشد بیش از ۱۵ درصد از حوضه تحت تاثیر خطر وقوع سیلاب با پتانسیل بسیار بالا قرار دارد که به طور عمده در پایین دست حوضه واقع شده است، این سطوح اغلب شیب کمتر از ۳۵ درصد، با درصد پوشش گیاهی کم، سطوح همگرا با پروفیل مقعر، نواحی پست و حاشیه رودخانه­ ها را تشکیل می­دهند. تحلیل وزن های نهایی منتج از مدل ANP­، نشان می­دهد که در رابطه با خطر وقوع سیلاب، عامل شیب با مقدار (۹۹/۰) و عامل سنگ شناسی با مقدار ۸۲۲/۰ با توجه به کنترل زیادی که بر میزان و چگونگی نفوذ و تخلیه­ رواناب از سطح حوضه دارند، از بیشترین میزان اهمیت و تاثیر برخوردار هستند و شاخص SPI با ۲۲۶/۰ و شاخص STI با ۰۶۵/۰ نسبت به عوامل دیگر دارای اهمیت کمتری هستند.

لیقوان چای, سیلاب, ارتفاع رواناب, مدل ترکیب خطی وزن دار