صیاد اصغری سراسکانرود - استادیار جغرافیایی طبیعی (گرایش ژئومورفولوژی) دانشگاه ارومیه
بتول زینالی - استادیار جغرافیایی طبیعی (گرایش اقلیم شناسی) دانشگاه محقق اردبیلی
نادر پورنریمان - کارشناس ارشد جغرافیای طبیعی، دانشگاه آزاد اهر

چکیده    رودخانه­ ها سیستم­ های پویا هستند که مرزهای جانبی و مشخصات مورفولوژیکی آنها در طول زمان و به­ طور پیوسته در حال تغییر است. این ناپایداری و تغییرات تحت تاثیر فرسایش­ پذیری مسیر رود و به­تبع آن تغییریافتن الگوهای رودخانه ­ای ایجاد می­شود. محدوده مورد مطالعه این تحقیق رودخانه گرمی چای واقع در استان آذربایجان شرقی است. هدف این تحقیق بررسی انواع الگوهای جریان رودخانه و تعیین فرسایش­ پذیری مسیر جریان است. جهت رسیدن به این هدف از تصاویر ماهواره­ای لندست، مدل رقومی ارتفاعی (DEM)، نقشه­های زمین­شناسی، کاربری اراضی و پوشش گیاهی و جهت تعیین الگوی رودخانه و عوامل موثر بر آن از شاخص­های ضریب خمیدگی، زاویه مرکزی و تحلیل نیم­رخ طولی استفاده شد. در مرحله بعد، با روی­هم ­گذاری لایه­های موثر در فرسایش ­پذیری رودخانه، کلاس­های فرسایش­ پذیری رودخانه را در پنچ کلاس تعیین گردید. نتایج تحقیق نشان داد که الگوی رودخانه پیچان­ رودی است. تحلیل نیمرخ طولی نشان داد که تغییر حالتی در پروفیل طولی دیده نمی شود و این تغییرات، حالت بهنجار دارد که گویای روند منظم و مشخص در عوامل تاثیرگذار بر فعالیت های مورفولوژیکی رودخانه است. علاوه بر این، نتایج نشان داد که مناطق فرسایش­ پذیری متوسط تا زیاد و زیاد، عمدتا منطبق بر مناطقی که دارای تشکیلات حساس به فرسایش (عمدتا رسوبات کواترنری)، فاقد پوشش گیاهی مناسب و متراکم هستند و باعث ایجاد حرکات دامنه­ ای به بستر رودخانه می­شوند.

فرسایش پذیری, الگوی رودخانه, نیمرخ طولی, گرمی چای