محمد حسین رضایی مقدم - استاد، ژئومورفولوژی، دانشکده ی برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
میراسدالله حجازی - دانشیار، ژئومورفولوژی، دانشکده ی برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
عبداله بهبودی - دانشجوی دکتری، ژئومورفولوژی، دانشکده ی برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

حوضه­ های آبریز سیستم های بازی هستند که با توجه به پیچیدگی آن و برای دست یافتن به اهداف موردنظر، اقدام به مدل­سازی می­شود. از طریق مدل­سازی هزینه­ ی مطالعه برای سامانه های پیچیده کاهش می­یابد، زیرا انجام آزمایشات صحرایی در سطح وسیع بسیار پرهزینه و یا غیرممکن هستند. همچنین از طریق تحلیل نتایج حاصل از مدل می­توان بخوبی حوضه­ های آبریز را مدیریت کرد. در این پژوهش میزان عملکرد مدل بارش-رواناب IHACRES در شبیه­ سازی رواناب حوضه­ ی آبریز لنبران ارزیابی گردید. داده ­های ماهانه بارندگی و دمای ایستگاه ورزقان به عنوان متغیرهای ورودی برای شبیه­ سازی جریان و داده ­های مشاهداتی دبی در ایستگاه هیدرومتری کاسین برای سنجش دقت مدل IHACRES به کار گرفته شد. بر اساس سال های موجود، از داده­های سال ۲۰۰۲-۲۰۰۰ برای سازگاری مدل و ۲۰۱۲-۲۰۰۳ برای واسنجی و ۲۰۰۱۶-۲۰۱۳ برای اعتبارسنجی مورد استفاده قرار گرفتند. برای بررسی توانایی مدل IHACRES در شبیه­ سازی رواناب از معیار ضریب نش – ساتکلیف استفاده گردید. نتایج نشان داد که این ضریب ۷۱/۰ و ۷۴/۰ به ترتیب برای واسنجی و اعتبارسنجی بدست آمد. بنابراین با توجه به نتایج حاصل از ارزیابی مدل IHACRES با استفاده از معیارهای عملکردی مختلف و به دلیل کاربری آسان، و ورودی­ های کمتر و کاهش صرف زمان می­توان استفاده از این مدل را جهت شبیه­ سازی و پیش­بینی رواناب در مقیاس ماهانه در حوضه­ ی آبریز لنبران توصیه نمود و از آن جهت بررسی و مطالعه­ی رواناب سطحی و جریان رودخانه ­ای طی دوره­ های آتی استفاده کرد.

مدل هیدرولوژیکی, IHACRES, اهرچای, کالیبراسیون