غلامعباس فلاح قالهری - دانشگاه حکیم سبزواری
الهام کدخدا - دانشجوی کارشناسی ارشد آب و هواشناسی کاربردی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبز وار

تعامل عمیق، پیچیده و مداوم بارش با سایر عناصر و عوامل اقلیمی، سبب تغییر و تنوع این عنصر در بعد زمان و مکان شده است. یکی از رویکردهای مطالعاتی جدید در اقلیم­شناسی، توصیف تنوع مکانی بارش بر اساس آماره­های مکانی است. هدف مطالعه­ی حاضر آن است که با استفاده از روش­های آمار مکانی، رفتار عمومی بارش دشت مشهد در امتداد مکان ارائه گردد. در این راستا از داده­های بارش روزانه ۳۴ ایستگاه همدید، اقلیم­شناسی و باران­سنجی طی دوره­ی آماری (۱۳۹۲-۱۳۴۲ هجری خورشیدی) استفاده شده است. در ابتدا بر اساس روش­های آمار کلاسیک، پراکندگی مکانی و زمانی بارش مورد مطالعه و سپس سه مشخصه­ی میانگین مرکزی، فاصله استاندارد و توزیع جهت­دار مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج و بررسی­ها، نشان داد که مرکز ثقل (گرانیگاه) بارش­های سالانه نیم قرن اخیر دشت مشهد ۸۳/۳ کیلومتر جابجایی داشته است و توزیع جهت­دار گویای بزرگی اثر شیب و جهت­گیری آن برمیزان بارش است. همچنین فاصله استاندارد بارش دشت مشهد در دهه­ی پنجم (۱۳۹۲-۱۳۸۲) نسبت به دهه­ی اول (۱۳۵۲-۱۳۴۲) به میزان ۵۷/۱۲۵۴ واحد تغییر نموده است. این عامل دلیلی بر ناپایداری روابط خطی عوامل مکانی در تولید بارش در دشت مشهد است. بر این اساس ناهمواری­ها و ارتفاع بیشترین نقش را در الگوی مکانی بارش در دشت مشهد ایفا می کنند.

ساختار مکانی, مرکز ثقل بارش, مدلسازی مکانی, دشت مشهد