داود مختاری - استاد گروه ژئومورفولوژی دانشگاه تبریز
آرش زندکریمی - دانشجوی کارشناسی ارشد سنجش از دور دانشگاه تبریز.
شیدا زندکریمی - دانشجوی کارشناسی ارشد

بارندگی به عنوان اصلی­ترین ورودی در مدل­سازی­های هیدرولوژیک محسوب می­شود. شبکه­ی کارآمد ایستگاه­های باران­سنجی، شبکه­ای است که از تراکم مناسبی برخوردار بوده و در نقاط فاقد ایستگاه، برآورد مطلوبی از بارش داشته­ باشد. به منظور بهینه­سازی موقعیت ایستگاه­های باران­سنجی روش­های متفاوتی ارایه شده که در این میان روش­های زمین­آمار به طور گسترده مورد استفاده قرار می­گیرند. تحقیق حاضر با هدف ارزیابی وضعیت ایستگاه­های باران­سنجی استان کردستان و بهینه­سازی موقعیت این ایستگاه­ها با استفاده از روش­های زمین­آمار صورت گرفته ­است. در این تحقیق و در راستای ارزیابی دقت روش­های مختلف درون­یابی مشخص شد که روش Ordinary Kriging با مدل تابع Circular نسبت به سایر مدل­ها از اعتبار بیشتری برخوردار بوده و مناسب­ترین روش درون­یابی پراکنش بارش در استان کردستان می­باشد. در ادامه به منظور بهینه­یابی و برآورد خطای ایستگاه­های موجود از داده­های بارش ۱۴۵ ایستگاه هواشناسی استفاده گردیده­است و با توجه به وسعت زیاد منطقه­ی مورد مطالعه و تغییرات زیاد داده­های بارش، ناحیه­بندی منطقه یا خوشه­بندی ایستگاه­ها صورت گرفت­ و کل منطقه به ۸ خوشه تقسیم شده­ است. نتایج حاصله از بهینه­یابی بر مبنای ضریب تغییرات کریجینگ نشان می­دهد که با اضافه شدن ۱۷ ایستگاه پیشنهادی جدید به شبکه­ی باران­سنجی موجود در این استان، مقادیر ضریب تغییرات مکانی بارش سالانه از بخش­های مرکزی تا جنوبی بین ۰.۲۱ تا ۶.۶۷ درصد و در نواحی غربی نزدیک به ۱۲ درصد کاهش می­یابد. نتایج پژوهش حاضر به­ منظور کاربرد روش­های زمین­آمار در بهینه­یابی از اهمیت بالایی برخوردار بوده و نقشه­های تولید شده نیز برای سازمان­های اجرایی (وزارت نیرو، سازمان هواشناسی و ...) از ارزش کاربردی بالایی برخوردار هستند.

: بهینه سازی, شبکه ایستگاه باران سنجی, زمین-آمار, GIS, استان کردستان