محمود رمرودی - دانشگاه زابل - دانشکده کشاورزی - گروه زراعت
محمدرضا رضایی اصل - دانشجو
محمود احمدپور برازجانی - عضو هیات علمی
زهرا مرزبان - گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل، زابل، ایران

اهداف: هدف از انجام این تحقیق، تخصیص بهینه آب آبیاری بین محصولات گندم، جو، جالیز و سورگوم دشت سیستان میباشد. مواد و روش ها: در این مقاله با استفاده از برنامه ریزی غیرخطی چندهدفه با هدف حداکثرسازی سودخالص و حداقلسازی میزان آب آبیاری، ریسک پذیری، مصرف کود و سموم شیمیایی الگوی کشت بهینه محصولات زراعی منطقه سیستان پیشنهاد شده است. داده های مورد نیاز پژوهش، از طریق بررسی سالنامه های آماری کشاورزی و مصاحبه با کارشناسان هر شهرستان و بررسی میدانی و تکمیل پرسشنامه از کشاورزان منطقه گردآوری شد. یافته ها: نتایج این تحقیق نشان داد که الگوی کشت موجود در منطقه سیستان بهینه نیست و با ادامه این الگو مشکلاتی از قبیل کمبود آب و آلودگی زیست محیطی به دلیل مصرف بیرویه نهاده های شیمیایی در منطقه ایجاد خواهد شد. با در نظر گرفتن اهدافی مانند بیشینهسازی سود ناخالص و کمینهسازی مصرف آب آبیاری، کود و سموم شیمیایی و ریسک، سطح زیرکشت بعضی محصولات منتخب، با کاهش و برخی با افزایش مواجه شد که دلایلی از جمله درآمد محصول و میزان استفاده از نهاده ها دارد. بر اساس یافته های این تحقیق پیشنهاد می شود سهم آب محصولاتی که به ازای هر مترمکعب آب مصرف شده درآمد بیشتری به دست میآورند افزایش یابد. با توجه به یافته های این مطالعه توجه به اهداف اثرات زیست محیطی از جمله کاهش مصرف نهاده های شیمایی در بهینه سازی الگوی کشت امری ضروری است. با استفاده از مدل پیشنهادی می توان علاوه بر انتخاب الگوی مناسب و استفاده بهینه از منابع آب و زمین، در راستای افزایش سود و کاهش اثرات محیط زیستی گام موثری برداشت.

برنامه ریزی چند هدفه, الگوی کشت, کشاورزی پایدار, بهینه سازی, سود خالص