علی اکبر عبادی - استادیار و عضو هیات علمی موسسه تحقیقات برنج کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ‏ترویج کشاورزی، رشت، ایران
پیمان شریفی - دانشیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران
محمدطاهر حلاجیان - پژوهشگر، پژوهشکده تحقیقات کشاورزی، پژوهشگاه علوم و فنون هسته ای ایران

اهداف: این پژوهش برای شناسایی لاین های جهش یافته پایدار و پرمحصول برنج انجام شد.مواد و روش ها: ۱۴ لاین جهش یافته به همراه چهار رقم هاشمی، طارم محلی، خزر و گیلانه، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در رشت، چپرسر و استان فارس طی دو سال زراعی ۹۶-۱۳۹۴ ارزیابی شدند. ارزیابی پایداری ژنوتیپ ها با شاخص های تجزیه AMMI و بای پلات های AMMI و GGE انجام شد. یافته ها: سهم ژنوتیپ، محیط و برهمکنش ژنوتیپ در محیط ۴۸/۴۱، ۸۷/۳۱ و ۱۹/۲۴ درصد از تنوع کل بود. بیشترین عملکرد دانه در لاین های ۵ و ۱۲، به ترتیب به میزان ۵۶۸۴ و ۵۴۷۰ کیلوگرم در هکتار به دست آمد. شاخص های ssiMMASV، ssiSIPC، ssiDist و ssiEV، لاین های ۵، ۹ و ۱۲ و شاخص های ssiASV، ssiZA و ssiWAAS، لاین های ۳، ۵ و ۹ را به عنوان برترین لاین ها شناسایی کردند. بای پلات AMMI۱ نشان داد که لاین های ۱۲، ۵، ۳ و ۱ پایدار و با عملکرد بالاتر از میانگین کل بودند. بر پایه بای پلات AMMI۲، لاین های ۱۲، ۴، ۹ و ۵ در نزدیکی مبدا بای پلات، پایدارترین لاین ها بودند. نماهای مختلف GGE بای پلات نیز لاین های ۱۲ و ۵ را افزون بر داشتن عملکرد دانه بالاتر از میانگین کل، پایدار تشخیص دادند. شاخص برتری، لاین های ۵، ۱۲ و ۷ را پایدارترین لاین ها شناساند. تجزیه مولفه های اصلی نشان داد که شاخص های برتری لین و بینز و تمام شاخص های ssi، شاخص های مناسبی برای شناسایی لاین های پایدار و با عملکرد بالا بودند.نتیجه گیری: بر پایه تمام شاخص ها، لاین های ۵ و ۱۲ پایدارترین و پرمحصول ترین لاین ها بودند و می توانند برای معرفی رقم انتخاب شوند.

AMMI, GGE بای پلات, تجزیه مرکب, جهش, سازگاری