سجاد محرم نژاد - بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل (مغان)، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی،
محمدرضا شیری - بخش تحقیقات ذرت و گیاهان علوفه ای، موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.
فرزین پرچمی عراقی - بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل (مغان)، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج

به منظور ارزیابی ۳۸ هیبرید ذرت، آزمایشی در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو مکان مغان و کرج طی سال زراعی ۱۳۹۹ اجرا شد. ن هیبرید شماره نه (K۷۴/۲-۲-۱-۴-۱-۱-۱ × K۳۶۴۰/۳) با بیشترین عملکرد دانه و طول بلال به عنوان برترین هیبرید شناسایی شد. همبستگی مثبت معنی دار بین عملکرد دانه با عمق دانه و وزن هزار دانه معنی دار بود. میزان وارثت پذیری برآورده شده بین ۰۱/۱۹ (عملکرد دانه) تا ۵۹/۸۷ (تعداد ردیف دانه در بلال) درصد بود. تجزیه رگرسیون چندگانه نشان داد که صفات تعداد ردیف دانه در بلال و قطر بلال ارتباط مثبت و معنی دار با عملکرد دانه داشت. تجزیه خوشه ای با صفات عملکرد دانه، تعداد دانه در ردیف بلال، تعداد ردیف دانه در بلال، طول بلال، قطر بلال، وزن هزار دانه و عمق دانه، ۳۸ هیبرید ذرت را در چهار گروه متفاوت طبقه-بندی کرد که یکی از گروه ها با دارا بودن هیبرید شماره ۲۶ (KLM۸۱۰۲۷ × K۴۷/۳) و ۳۷ (TWC) به عنوان مطلوب ترین گروه بود. نتایج حاصل از تجزیه پایداری هیبریدهای ذرت در دو منطقه نشان داد که هیبریدهای شماره ۴، ۹، ۱۳، ۱۵، ۱۹، ۲۰، ۲۳، ۲۵، ۳۲، ۳۷ و ۳۸ دارای بیشترین رتبه عملکرد و پایداری برای مناطق گرم و خشک بودند. براساس یافته های حاصل از این پژوهش چنین به نظر می رسد هیبریدهای گروه فائو ۶۰۰ می تواند برای کاشت در مناطق گرم و خشک مناسب باشد. به طوریکه هیبرید K۷۴/۲-۲-۱-۴-۱-۱-۱ × K۳۶۴۰/۳ جزء بهترین و سازگارترین هیبرید بودند.

رگرسیون, صفات زراعی, گروهبندی, وراثت پذیری, همبستگی