فربد فتوحی - استادیار و عضو هیئت علمی گروه مدیریت کشاورزی، واحد دزفول، دانشگاه آزاد اسلامی، دزفول، ایران.
سید کاظم موسوی فخر - گروه مدیریت کشاورزی، واحد دزفول، دانشگاه آزاد اسلامی، دزفول، ایران.
مهدی صادقی - گروه مدیریت کشاورزی، واحد دزفول، دانشگاه آزاد اسلامی، دزفول، ایران.
سید علی فاضل زاده - گروه مدیریت کشاورزی، واحد دزفول، دانشگاه آزاد اسلامی، دزفول، ایران.
بهنام حبیبی خانیانی - گروه مدیریت کشاورزی، واحد دزفول، دانشگاه آزاد اسلامی، دزفول، ایران.

اهداف: مطالعه به منظور بررسی اثرات زمان کاشت و تراکم بوته بر شاخص­های اکو-فیزیولوژیک، زراعی، ریخت شناسی و عملکرد دانه دو ژنوتیپ باقلا در منطقه دزفول انجام گرفت.   مواد و روش­ها: آزمایش در مرکز تحقیقات صفی­آباد- دزفول به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل بر پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار طی دو سال زراعی ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷ اجرا شد. در این تحقیق اثرات دو ژنوتیپ باقلا (سرازیری و لاین ۶۲)، در سه تاریخ کاشت (۲۰ مهر، ۱۰ و ۳۰ آبان) و با سه تراکم (۱۰، ۱۵ و ۲۰ بوته در متر مربع) روی صفات عملکرد دانه، شاخص برداشت، قطر ساقه، ارتفاع بوته، درصد پروتئین دانه، محتوای کلروفیل برگ، سرعت فتوسنتز و هدایت روزنه ای برگ ارزیابی شدند.   یافته ها: نتایج نشان داد بیشترین عملکرد دانه و شاخص برداشت، مربوط به ژنوتیپ سرازیری کشت شده در تاریخ کاشت ۲۰ مهر  با تراکم ۱۵ بوته در متر مربع بود. حال آنکه در مورد صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیک اندازه گیری شده بیشترین میزان ارتفاع بوته و محتوای کلروفیل مربوط به ژنوتیپ سرازیری کشت شده در تاریخ ۱۰ آبان با تراکم ۲۰ بوته در متر مربع و بیشترین میزان درصد پروتئین، سرعت فتوسنتز و هدایت روزنه ای مربوط به ژنوتیپ سرازیری کشت شده در ۳۰ آبان با تراکم ۲۰ بوته در متر مربع بود. بیشترین میزان قطر ساقه نیز مربوط به ژنوتیپ سرازیری کشت شده در تاریخ کاشت ۲۰ مهر با تراکم ۱۰ بوته به دست آمد.   نتیجه گیری: نتایج این تحقیق نشان داد در حالیکه کاهش دوره رشد منجر به کاهش عملکرد همزمان با افزایش کیفیت محصول میشود برای دستیابی به خصوصیات مرفولوژیک مطلوب و کسب عملکرد دانه مناسب در گیاه باقلا در منطقه دزفول، استان خوزستان بهتر است طول دوره رشد با کشت در تاریخ ۲۰ مهر تا حد امکان افزایش یابد و تراکم بوته مطلوب ۱۵ بوته در متر مربع قابل توصیه است.

عملکرد دانه, تاریخ کاشت, تراکم بوته, مورفولوژی باقلا, فیزیولوژی باقلا