اسماء عیدی - گروه ترویج و توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
فاطمه کاظمیه - گروه ترویج و توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
شاپور ظریفیان - گروه ترویج و توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

چکیده اهداف: هدف اصلی این تحقیق واکاوی عوامل موثر بر نگرش کشاورزان نسبت به مدیریت پایدار منابع آب کشاورزی بود.   مواد و روش­ها: جامعه مورد مطالعه این تحقیق گندمکاران آبی شهرستان مراغه به تعداد ۲۴۰ نفر بودند. به منظور انتخاب افراد برای مطالعه از روش نمونه­گیری طبقه­ای با انتساب متناسب بهره گرفته شد که براساس جدول کرجسی و مورگان، نمونه­ای ۱۴۹ نفری از کشاورزان برای تحقیق انتخاب شدند. پرسشنامه ابزار اصلی پژوهش بود که با استفاده از مرور منابع و مصاحبه با صاحب­نظران طراحی و روایی محتوایی آن مورد تایید قرار گرفت. برای بررسی پایایی آن۳۰ پرسشنامه تکمیل و مقدار آلفای­کرونباخ آن ۸۵/۰ بدست آمد که نشان­دهنده­ی پایایی قابل قبول پرسشنامه بود.   یافته­ها: یافته­ها نشان داد که بین نگرش کشاورزان با میزان درآمد، سطح زیرکشت، عوامل اقتصادی، ترویجی- آموزشی و سیاستگزاری- نهادی رابطه مستقیم و معنی­دار وجود داشت. نتایج حاصل از رگرسیون چندگانه نشان داد که متغیرهای عوامل اقتصادی، آموزشی- ترویجی توانایی تبیین ۴۵درصد تغییرات متغیر وابسته یعنی نگرش کشاورزان نسبت به مدیریت پایدار منابع آب کشاورزی را دارا می­باشند. همچنین نتایج آزمون مقایسه­ای t حاکی از آن بود که بین نگرش کشاورزان نسبت به مدیریت پایدار منابع آب برحسب چهار متغیر نوع منبع آب مورد استفاده، استفاده از حوضچه­های ذخیره آب، استفاده از منابع آب زیرزمینی و مکانیزه­بودن کشت تفاوت معنی­داری­ وجود دارد.   نتیجه­گیری: به­طورکلی، نتایج تحقیق حاکی از آن بود که عوامل تعیین­کننده نگرش کشاورزان نسبت به مدیریت پایدار منابع آب کشاورزی عوامل اقتصادی و برنامه­ها و فعالیت­های ترویجی بود. لذا اتخاذ مشوق­های مالی مستقیم و اجرای برنامه­های حمایتی و آموزش کشاورزان از طریق برگزاری دوره­های مختلف سبب می­شود تا سطح توانایی، مهارت، آگاهی و دانش کشاورزان فنی کشاورزان درباره مدیریت پایدار منابع آب و اقدامات مرتبط با آن افزایش یابد و بدین­ترتیب کشاورزان نگرش مطلوب­تری نسبت به مدیریت پایدار منابع آب پیدا کرده و و در نتیجه، از حس مسئولیت­پذیری بیشتری در این خصوص برخوردار باشند.

واژه های کلیدی: بحران آب, عوامل اقتصادی, گندمکاران, مدیریت پایدار آب, نگرش