رحیم نورآفتاب - گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز، ایران
علی منصفی - گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز، ایران
افراسیاب راهنما قهفرخی - گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز
امیر آینه بند - گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز، ایران

چکیده اهداف: این تحقیق با هدف بررسی اثرات شخم حفاظتی و مدیریت تلفیقی کنترل علف های هرز بر رشد، عملکرد و اجزای عملکرد گندم و محاسبه میزان بهره وری از منابع و نهاده ها از قبیل انرژی و علفکش تحت تاثیر شخم حفاظتی و مدیریت تلفیقی کنترل علف های هرز،  اجرا گردید.   مواد و روش ها:  این پژوهش به صورت کرت های یکبار خردشده و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه آموزشی پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز در سال زراعی ۹۸-۱۳۹۷ انجام شد. خاک ورزی در سه سطح شامل شخم رایج (گاوآهن برگردان + دیسک)، کم خاکورزی (دیسک + رتیواتور) و بی خاکورزی (کاشت مستقیم با خطی­کار)، به عنوان کرت اصلی و کنترل علف های هرز در شش سطح (بدون کنترل، وجین دستی در بازه زمانی ۳۰ و ۶۰ روز پس از کاشت، علفکش بروموکسینیل+ ام سی پی ای به میزان ۵/۱ لیتر در هکتار، بقایای گیاهی + آتلانتیس به میزان ۵/۱ لیتر در هکتار، آتلانتیس ۵/۱ لیتر و متریبیوزین ۱۵۰ گرم در هکتار) به صورت پس رویشی در کرت های فرعی در نظر گرفته شد که بر روی گندم رقممهرگان (ویژهاقلیمگرمجنوب) اعمال شدند.   یافته ها: بین صفات مورد بررسی، عملکرد دانه تنها تحت تاثیر اثر اصلی کنترل علف های هرز قرار گرفت. کمترین عملکرد دانه تحت شرایط بدون کنترل با میانگین ۹۳/۱ تن در هکتار و بیشترین عملکرد دانه در شرایط کنترل با بروموکسینیل+ ام سی پی آ با میانگین ۱۴/۴ تن در هکتار مشاهده شد. بین روش های کنترل، اختلاف آماری معنی داری مشاهده نشد. از نظر انرژی و مزایای اقتصادی نیز کمترین میزان هزینه کل در سیستم­های خاکورزی رایج، حداقل و بدون شخم مربوط به تیمار عدم کنترل بود.   نتیجه گیری: به طور کلی در این پژوهش با توجه به نسبت بالاتر سود به هزینه حاصل از اجرای سیستم بی خاکورزی در قیاس با سیستم خاکورزی رایج، روش بی خاکورزی با توجه به مزایایی که به ویژه در استان خوزستان از نظر جلوگیری از هدررفت رطوبت و ممانعت از تخریب ساختمان خاک دارد، در صورت کنترل علف های هرز، سیستم خاکورزی مناسبی جهت زراعت گندم می باشد.

واژه های کلیدی: کشاورزی حفاظتی, عملکرد دانه, بازده انرژی, سود اقتصادی, گندم