ارزیابی و مقایسه پایداری کشت بوم های پاییزه و بهاره سیب زمینی با استفاده از تحلیل انرژی (مطالعه موردی: استان گلستان)

اهداف: این تحقیق با هدف ارزیابی پایداری نظام­های زراعی پاییزه و بهاره سیب­زمینی (Solanum tuberosum L.) انجام شد.   مواد و روش­ها: مطالعه، در استان گلستان در سال زراعی ۹۷-۱۳۹۶ و توسط پرسشنامه انجام شد. ۱۲۰ مزرعه پاییزه و ۶۰ مزرعه بهاره به روش تصادفی طبقه­ای انتخاب شدند. پس از تعیین ورودی­ها و خروجی مزارع و معادل انرژی آنها، شاخص­های انرژی ارزیابی شد.   یافته­ها: بیشترین سهم از انرژی ورودی کل در نظام­های زراعی پاییزه و بهاره، به ترتیب سوخت فسیلی به میزان ۲۶/۳۰ و کود های شیمیایی به میزان ۰۴/۲۹ درصد بود. در نظام­های زراعی پاییزه و بهاره به ترتیب، کارایی مصرف انرژی ۸۵/۱ و ۳۰/۱، بهره­وری انرژی ۵۱/۰ و ۳۶/۰ کیلوگرم در مگاژول، انرژی ویژه ۹۵/۱ و ۷۶/۲ مگاژول در کیلوگرم، انرژی خالص ۱۶/۵۲۱۳۵ و ۴۲/۱۶۱۲۵ مگاژول در هکتار، شاخص مکانیزاسیون ۹۶/۰ و ۹۴/۰، انرژی ورودی کل ۸۳/۶۱۳۸۴ و ۵۹/۵۳۲۳۴ مگاژول در هکتار و انرژی خروجی کل ۹۹/۱۱۳۵۱۹ و ۰۱/۶۹۳۶۰ مگاژول در هکتار بود.   نتیجه­گیری: کارایی و پایداری نظام زراعی پاییزه بیشتر از بهاره در تولید سیب­زمینی در استان گلستان بود. در هر دو نظام زراعی، سهم انرژی های غیر مستقیم، تجدید­ناپذیر و تجاری، بیشتر از انرژی­های مستقیم، تجدید­پذیر و غیر­تجاری بود. اجرای راهکار­های توصیه شده برای مدیریت بهینه کشت­بوم­ها مانند روشهای خاک­ورزی حفاظتی، نوسازی ماشین­آلات و مصرف کود دامی، در کاهش سهم انرژی­های تجدید­ناپذیر و تجاری و افزایش سلامت محیط زیست و نیز بهره­وری انرژی موثر است.

Keywords:

انرژی خالص , بهره­وری انرژی , کارایی مصرف انرژی , کود­های شیمیایی , سوخت فسیلی