رمضان سرپرست - بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مازندران. سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ساری، ایران
عباس علیپور نخی - بخش تحقیقات اقتصادی، اجتماعی و ترویج کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مازندران. سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ساری، ایران

اهداف: این تحقیق با هدف کمی­سازی تاثیر عوامل مدیریتی مانند انتخاب تاریخ کشت تابستانه بر واحدهای تجمعی حرارتی، فنولوژی و عملکرد باقلا براساس تعداد روز و درجه روز- رشد تجمعی و معرفی مناسب­ترین ژنوتیپ­های سازگار با شرایط آب و هوایی مدیترانه­ای مناطق حاشیه دریای خزر به­اجرا درآمد.   موادوروش­ها: به­منظور بررسی تاثیر تاریخ کاشت خارج از فصل (تابستانه)بر تجمع واحدهای حرارتی، فنولوژی و عملکرد باقلا رقم لوزودی اوتونو (Luzde otono)، مطالعه­ای دو ساله (۱۳۹۵-۱۳۹۴) در ایستگاه تحقیقاتی کشاورزی قراخیل انجام شد. آزمایش مشتمل بر چهار تاریخ کشت تابستانه (اول مرداد، پانزدهم مرداد، اول شهریور و پانزدهم شهریور) در قالب طرح بلوک­ ­­های کامل تصادفی با سه تکرار به­اجرا درآمد.   یافته­ها: نتایج نشان داد، باقلا رقم لوزودی اوتونو در تاریخ کاشت دوم یعنی ۱۵ مرداد با ۹۱۰۰ کیلوگرم دارای بیشترین عملکرد نیام سبز بوده که نسبت به آخرین تاریخ کاشت (۱۵ شهریور) ۱۲۴ درصد افزایش عملکرد داشته است. واحد هلیوترمال در سال ۱۳۹۴ (از ۸۰۰/۰ تا ۳۲۰/۱) نسبت به سال ۱۳۹۵ (از ۵۷۶/۰ تا ۹۸۳/۰) بیشتر بود. در تاریخ کشت ۱۵ مرداد میزان کارآیی مصرف هلیوترمال (۳۲۰/۱) نسبت به تاریخ کشت اول مرداد (۰۲۰/۱) افزایش یافت که دلیل این موضوع افزایش میانگین درجه حرارت هوا و تعداد ساعات آفتابی بود. همچنین از بین شاخص­های مورد بررسی، کارآیی مصرف حرارت (HUE) و کارآیی مصرف ساعات آفتابی (RUE) نیاز حرارتی باقلا رقم لوزودی اوتونو را در مراحل متفاوت نموی به­خوبی برآورد کرده و به­دلیل دارا بودن روند ثابت و منطقی برتری نسبی بر سایر شاخص­ها مانند درجه روز رشد (GDD) و شاخص فتوترمال (PTI) دارند. نتیجه­گیری: براساس یافته­های این پژوهش، جهت جلوگیری از همزمانی دوره گلدهی و پر شدن دانه با تنش گرمایی، از کشت تابستانه باقلا رقم لوزودی اوتونو در ماه­های خرداد و تیر اجتناب و توصیه می­گردد که جهت حصول بالاترین عملکرد نیام سبز، کشت در اواخر مرداد انجام گیرد.

تابستانه, تاریخ کاشت, درجه روز رشد, نیام سبز, واحد هلیوترمال