اسداله زارعی سیاه بیدی - بخش تحقیقات زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمانشاه، ایران.
اشکان عسگری - گروه مهندسی کشاورزی، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس. ایران

اهداف: مطالعه حاضر به منظور تعیین مناسب­ترین مقدار مصرف بذر در برخی از هیبریدهای وارداتی و ارقام آزاد گرده افشان انجام شد.   مواد و روش­ها: آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی در ایستگاه تحقیقاتی اسلام آباد غرب طی سال زراعی ۹۸-۱۳۹۷ اجرا گردید. مقدار مصرف بذر شامل چهار سطح ۲، ۴، ۶ و ۸ کیلوگرم در هکتار و ارقام شامل سه هیبرید وارداتی (ناتالی، نپتون و ماراتن)، سه رقم آزاد گرده افشان (نفیس، روهان، نیما) و لاین R۱۵ بود.   یافته­ها: نتایج نشان داد که مقدار مصرف بذر بر ارتفاع بوته، تعداد شاخه، تعداد خورجین در بوته و عملکرد دانه اثر معنی­دار داشت. با افزایش مقدار مصرف بذر، مقادیر ارتفاع بوته افزایش یافت و بیشترین ارتفاع بوته در سطح ۸ کیلوگرم بذر مصرفی بدست آمد و اختلاف آن با سایرین معنی­دار بود. در حالی که بیشترین مقادیر تعداد شاخه فرعی و تعداد خورجین در بوته در کمترین مقدار بذر مصرفی (۲ کیلوگرم در هکتار) حاصل شد. عملکرد دانه واکنش متفاوتی به مقدار بذر مصرفی داشت، به طوری که بیشترین عملکرد دانه کلزا با میانگین ۲۹۱۹ کیلوگرم در هکتار در سطح ۶ کیلوگرم بذر مصرفی حاصل گردید البته اختلاف سطوح ۴، ۶ و ۸ کیلوگرم مصرف بذر معنی­دار نبود. بیشترین مقدار عملکرد دانه مربوط به هیبرید ماراتن با میانگین عملکرد ۳۵۸۵ کیلوگرم در هکتار بود. درصد روغن نیز بین ارقام مورد مطالعه متفاوت بود و بیشترین مقدار در ناتالی، نپتون و نیما بدست آمد.   نتیجه گیری: در کل مقدار مصرف بذر ۶ کیلوگرم در هکتار و هیبرید ماراتن بهترین نتایج را به همراه داشتند و توصیه می­گردد که تراکم در بذور هیبرید کمتر از بذور آزاد گرده افشان در نظر گرفته شود.

تراکم بوته, فنولوژی, عملکرد دانه, ژنوتیپ, درصد روغن