پریسا لطف الهی - گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران
الناز موحدزاده - گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران
سولماز عظیمی - گروه بیوتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران

چکیده اهداف: بررسی ارتباط تنوع، تعداد کل کنه­ها و تعداد کنه­های بالغ و نابالغ با نوع کشت ازاهداف اصلی این آزمایش می­باشد.   مواد و روش­ها: به منظور تعیین فراوانی و تنوع کنه­های Oribatida، نمونه­برداری­های منظم و تصادفی از افق­های مختلف خاک متعلق به ۲۱ زیستگاه شهرستان مرند استان آذربایجان­شرقی در تابستان سال ۱۳۹۳ صورت گرفت. بعد از  استخراج کنه های موجود در نمونه های خاک، از آن­ها اسلایدهای میکروسکوپی تهیه و مورد شناسایی قرار گرفتند. بعد از محاسبه شاخص تنوع شانون-وینر، بررسی ارتباط تنوع، تعداد کل کنه­ها و تعداد کنه­های بالغ و نابالغ با نوع کشت انجام گرفت.   یافته­ها: تعداد ۵۹ گونه متعلق به ۴۴ جنس و ۲۸ خانواده جمع­آوری و شناسایی شد که اکثر کنه­ها را افراد بالغ تشکیل دادند. گونه­های Epilohmania cylindrica cylindrica و Discoppia (Cylindrappia) cylindricaبیشترین درصد فراوانی نسبی را به خود اختصاص داده­اند. کنه­ی غالب D. (Cylindroppia) cylindrica  بیشترین درصد فراوانی در کشت­های گندم را به خود اختصاص داد. تعداد ۹ گونه تنها از مرتع، ۱۱ گونه تنها از گندم، ۴ گونه تنها از آفتابگردان و ۴ گونه نیز تنها از باغ جمع­آوری شدند. بیشترین شاخص­های تنوع در باغ مخلوط ۳، مزارع آفتابگردان و مراتع به دست آمد و پایین ترین شاخص­های تنوع در مزارع گندم به دست آمد. تنوع و تعداد کنه­های بالغ و نابالغ در کشت­ها و افق­های مختلف تفاوت معنی­داری نشان ندادند. تعداد کل کنه­ها نیز در کشت­های مختلف اختلاف معنی­داری را نشان نداد ولی افق­های مختلف از نظر تعداد کل کنه­ها اختلاف معنی­داری را در سطح احتمال % ۵ نشان دادند. افق دوم، بیشترین تعداد کنه­ها را داشت ولی افق سوم تعداد کمتری را نشان داد. بیشترین تنوع کنه­ها در افق دوم و کمترین تنوع در افق سوم مشاهده شد. از میان انواع کشت، آفتابگردان بیشترین تعداد کنه را به خود اختصاص داد. اثر متقابل نوع کشت و افق در هیچ­کدام از صفات معنی­دار نبود. بیشترین تعداد کل کنه در افق دوم با بافت لوم رسی مشاهده شد کهتعداد کنه­های بالغ در آن بیشتر از کنه­های نابالغ بود. بیشترین تنوع کنه­ها در افق اول با بافت لوم رسی شنی مشاهده شد.   نتیجه­گیری: بر اساس شاخص تنوع گونه­ای و فراوانی کنه­ای به دست آمده می­توان نتیجه گرفت که انواع کشت و مکان های مورد بررسی از نظر آلودگی و یا عدم آلودگی به مواد شیمیایی و فلزات سنگین در یک سطح قرار دارند. تفاوت فراوانی و تنوع کنه­های اریباتید در افق­های مختلف ناشی از حساسیت این کنه­ها به رطوبت است. رطوبت در افق بالایی خاک در زمان نمونه­ برداری منجر به مهاجرت این کنه­ها به افق دوم با میزان رطوبت بیشتر شده است.

آلودگی, اکوسیستم, بافت خاک, شاخص تنوع, موجود زنده