فاطمه امانی - گروه خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان
علی اکبر صفری سنجانی - گروه خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان
فیروز ابراهیمی - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه جامع امام حسین(ع)، تهران
شهرام نظریان - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه جامع امام حسین(ع)، تهران

استفاده ی گسترده از آفت کش های فسفره ی آلی به ویژه دیازینون علیه آفات گیاهی سبب آلودگی پهنه وسیعی از بوم سازه های خشکی و آبی خاک شده است. بنابراین در یک بررسی پیامد این آفت کش ارگانوفسفره بر برخی ریزجانداران مفید خاک بررسی شد. دریک پژوهش آزمایشگاهی آفت کش دیازینون در غلظت های ۰، ۴، ۱۲، ۵۰ mg.kg-۱ به خاک افزوده و گرماگذاری شد. در زمان های گوناگون از خاک نمونه برداری شد و پس از رقیق سازی در محیط کشت های قارچ ها، اکتینومیست ها، پسودوموناس ها، باکتری های روده ای و ازتوباکترها در سه تکرار کشت شدند. تجزیه آماری به شیوه تحلیل واریانس با اندازه گیری های تکراری بررسی شد. شاخص های تنوع گروه های ریزجانداران کشت پذیر در خاک تیمار شده با غلظت های گوناگون دیازینون نیز بررسی شد. در سنجش با شاهد آزمایش، در کاربرد mg.kg-۱ ۴ دیازینون در خاک فراوانی اکتینومیست ها و ازتوباکترها کاهش و فراوانی سودوموناس ها به اندازه چشم گیری افزایش یافتند و فراوانی قارچها و باکتری های روده ای ناهمانندی چشم گیری نداشتند. غلظت  mg.kg-۱۱۲ و ۵۰ دیازینون فراوانی همه ریزجانداران بررسی شده را کاهش داد. غنای گونه ای خاک در تیمار mg.kg-۱ ۴ دیازینون بیش از شاهد آزمایش و در دیگر غلظت ها کاهش چشم گیری داشت. تنوع زیستی و یکنواختی گونه ای در همه ی غلظت های دیازینون در برابر شاهد آزمایش کاهش یافت، ولی شناسه چیرگی در سنجش با شاهد آزمایش افزایش داشت. بنابراین اغلب ریزجانداران بررسی شده خاک با این غلظت از آفت کش ناسازگار بودند و این موضوع می تواند سلامت و حاصلخیزی خاک را کاهش دهد.

اکتینومیست, تنوع زیستی, حشره کش ارگانوفسفره, خاک های آلوده, قارچ, غنای گونه ای