ندا امینی جم - گروه شیمی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه صنعتی جندی شاپور دزفول، ایران.
موسی صابر - گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، ایران.

چکیدهسم ­­شناسی دموگرافیک بهترین روش جهت ارزیابی اثرات کلی آفت­کش­ها روی یک جمعیت دشمن طبیعی آفت است. در این پژوهش، اثرات کشنده و زیرکشنده حشره ­کش ­های ایمیداکلوپرید، پای­متروزین و دایابون®روی جمعیت جنسی زنبور Lysiphlebus fabarum در مراحل لاروی، شفیرگی و بالغ پارازیتوئید، در شرایط آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گرفت. سمیت حشره­کش­ها روی مراحل نابالغ پارازیتوئید با روش غوطه­ ور­­سازی برگ ­های حاوی شته ­های  Aphis fabaeپارازیته شده، ارزیابی شد. حشره­کش­ها درصد ظهور حشرات کامل زنبور از شته­های پارازیته تیمار شده (حاوی مرحله لاروی پارازیتوئید) با غلظت توصیه شده مزرعه ­ای را کاهش دادند. ایمیداکلوپرید سمیت بیشتری روی مرحله شفیرگی پارازیتوئید نسبت به دایابون و پای­متروزین­ داشت. سمیت ایمیداکلوپرید روی حشرات کامل به ­طور معنی ­داری بیشتر از پای­متروزین بود. دایابون® فاقد اثر باقیمانده روی حشرات کامل بود. برای بررسی اثر زیرکشنده سه حشره ­کش­ روی پراسنجه ­های جدول زندگی L. fabarum، غلظت­ هایی که ۲۵ درصد تلفات ایجاد کردند، برای تیمارهای مراحل لاروی و بالغ و غلظت توصیه شده مزرعه­ ای برای تیمار مرحله شفیرگی استفاده شدند. طول عمر، باروری، طول دوره تخمریزی، نسبت جنسی و برخی پراسنجه ­های جدول زندگی (r، λ، R۰) پارازیتوئیدهای تیمار شده با ایمیداکلوپرید در مراحل لاروی، شفیرگی و بالغ نسبت به سایر حشره­ کش ­ها به ­طور­ منفی و معنی ­داری تحت تاثیر قرار گرفت. مقادیر نرخ ذاتی رشد جمعیت (r) در تیمار ایمیداکلوپرید ۰۱/۰ ± ۲۰۳۵/۰، ۰۱/۰ ± ۲۲۴۰/۰ و ۰۱/۰ ± ۲۲۷۳/۰ (روز-۱) و در شاهد ۰۱/۰ ± ۲۶۳۵/۰، ۰۱/۰ ± ۲۷۵۹/۰ و ۰۱/۰ ± ۲۶۸۷/۰ (روز-۱) به ­ترتیب در مراحل لاروی، شفیرگی و بالغ پارازیتوئید بود. طبق نتایج به ­دست آمده، حشره ­کش ­های پای­متروزین و دایابون® می­توانند درتلفیق با زنبور L. fabarum برای کنترل شته A. fabae مورد استفاده قرار گیرند.

کلمات کلیدی: Aphis fabae, جمعیت نگاری, حشره­ کش­ ها, کنترل زیستی, مدیریت تلفیقی آفات